مباحث مختلفی رو دیدم که توی همین یکی دو روز اول نوآی مطالعه مطرح شده، و خیلی هاش برام واقعا جالب و آموزنده بوده.
اما یه حوزه ای که ندیدم هنوز بهش پرداخته بشه، حوزه ی فرم کتاب ها، نشریات و مجلاته.
منظورم از فرم، جنبه ی غیر محتوایی کتاب هاست. محتوا چه به صورت تالیف، ترجمه یا هر روش دیگه ای به وجود میاد و بعد از ویراستاری احتمالا نهایی میشه - البته من خیلی اشراف ندارم به گام های دقیق فرایند چاپ کتاب. به نسبت کتاب هایی که چاپ می شن در ایران، به ندرت دیدم کتاب هایی که واقعا طراحی بشن تا کاملا متناسب بشن با نیاز خواننده ها و کمک کنن به اشتیاق و راحتی برای خوندن. این طراحی که عمده ش در واقع زیر مجموعه ی گرافیک دیزاین و تصویرسازی هست از طراحی نام کتاب، جلد، انتخاب فونت ها شروع میشه تا طراحی و صفحه بندی صفحات و جملات و پاراگراف ها و سایر اجزای کتاب، مجله یا روزنامه.
واقعا خیلی کم دیدم که انتشارات و نشریات حتی معروف ایرانی، هویت بصری درست و خوبی داشته باشن و کتاب هاشون رو واقعا طراحی کنن. البته چند نمونه ی انگشت شمار دیدم که به نسبت خوب هستن ولی در مجموع واقعا کم هست اونچه که من دیدم.
نمی دونم دلایلش چی می تونن باشن: عدم آگاهی از مزایای طراحی کتاب ها، اضافه و زائد دونستن این کار، به شکل هزینه دیدنه این فعالیت، تخصیص ندادن بودجه به این فعالیت، دسترسی نداشتن به افراد متخصص و ماهر یا موارد دیگه. نمی دونم.
اونچه که بر اساس دانشم در حوزه ی طراحی می دونم، اینه که طراحی کتاب ها، نشریات و مجلات در ایران هنوز جای کار زیادی داره و به نظرم بها دادن بهش می تونه نه تنها گردش مالی در حوزه ی مطالعه رو افزایش بده، بلکه به بهبود وضعیت خود مطالعه هم منجر بشه.
واقعا دوس دارم و خوشحال می شم که نظر و تجربیات شما رو هم در این مورد بدونم.
خلاقیت‌هایی بوده، یادم هست که از خیلی وقت پیش نشر سوره قلم اختصاصی خودش برای کتاب‌ها را داشت. این اواخر هم که از کتاب‌های کمک آموزشی تا رمان، رقابت در طراحی جلد راه‌انداخته‌اند و البته نشرهایی مثل «نی» همیشه طراحی‌های خوبی داشته‌اند. شما کتاب‌های چاپ دهۀ هشتاد را هم نگاه کنید، تازگی بعضی ایده‌ها را می‌بینید. یا مثلاً ماه‌نامۀ داستان، از همان شماره‌های اوّل‌اش صفحه‌بندی خوبی داشت. کم‌ترین خلاقیت و زیبایی را هم کتب دانشگاهی دارند، من یک کتاب درسی با جلوۀ بصری زیبا ندیده‌ام. در نهایت هم با شما موافقم، طراحی در این حوزه جای پیش‌رفت زیادی داره.
البته مجله های سینمایی و ورزشی هویت بصری خوبی ایجاد کرده اند، ولی در زمینه ی مجله های ادبی از بهترین مجله ها بخاراس که به سبک یک مجله ی قدیمی تهیه و چاپ میشود.
در این مورد، فکر میکنم به دلیل طبع و روحیات افراد اهل مطالعه س که به ارتقای جذابیت های بصری مجله نمیپردازن. شاید به این دلیل که اصل را در محتوا می‌دانند و نه آرایش و پیرایش مجله. کافیست به اهل ادب مون توجه کنید.
در زمینه ی کتاب، قضیه کمی فرق میکند. فقط جذابیت بصری نیست که کم شده بلکه جنس و وزن کتاب ها هم خیلی ازاردهنده شده. حتی به نوعی پسرفت هم داشتیم در این زمینه. من خودم گاهی در دست گرفتن یه کتاب قدیمی صادق هدایت و تکرارش، چندین برابر لذتبخش تر از کتاب اروین یالوم هست. نه به دلیل محتوا، بلکه برای رنگ صفحات (کاهی)، سبکی کتاب، انعطاف پذیری ان و بوی خوش ان.
یاد نسخه های قدیمی کتاب های شعر پدرم افتادم، کتاب هایی که درش از مینیاتور و تذهیب برای زیباسازی جلد و یا تصاویر کتاب و از خط نستعلیق برای به جلوه در اوردن متن استفاده کردن.
اگه توجه کنید الان حتی دیوان شعر هم دیگه از ذوق و قریحه کافی برخوردار نیستن! و از قلم های کتاب داستان و یا جنس کاغذ عادی برای چاپ و اماده سازی این کتاب ها استفاده میشه.
به نظر من جذابیت بصری یکی از عوامل مهم جدا از نوشته های کتابه. برای مثال خودمن یادم میاد اولین کتاب داستانی که ازش لذت بردم وبه خاطر جلد مرموزش جذبش شدم هفتگانه ی اذرک بود… جذابیت بصری مخصوصا برای قشر نوجوان وهمچنین کودکان از اهمیت خاصی برخورداره ومیتونه توجه بچه ها رو به خودش جذب کنه.
واقعا دغدغه منه این موضوع !
خیلی دوست داشتم بتونم کتاب ها رو جذاب تر از لحاظ ظاهری چاپ کنم .
واقعا تاثیر زیادی هم داره .
چند تا مولفه هست که برای من مهمه ؛
یکی نوع نوشتار که یک شکل نباشه
و حتی الامکان از نوشتار جدید ،درشت و رنگارنگ استفاده شه. دوم پس زمینه کتاب هست که اون هم حتما باید با تصاویر و جدول و نمودار و… به توضیح متن کمک کنه.
حاشیه های کتاب خیلی شلوغ نباشن و میتونن طرح دار هم باشن . رو جلد کتاب هم قطعا یه اسم و یه شماتیک کلی از کتاب مثل مجلات و همچنین تصاویر زیبا و جذاب استفاده شه.
