ما یه معضل بزرگی که در دانشگاه ها داریم اینه که هیچ سیستم ارزیابی صحیحی در مورد یه استاد نداریم. وقتی یه استاد مرحله پیمانی اش رو به رسمی-آزمایشی طی میکنه، چیزی در حدود 2 تا 3 سال طول میکشه؛ مثلا برای خود من مرحله تبدیل پیمانی به رسمی-آزمایشی 1.5 سال معادل سه ترم بود. تقریبا میشه با اطمینان گفت که استادی که رسمی-آزمایشی شد حریم امنی داره تا 70 سالگی.
خب این نقص و اشکال ایجاد میکنه. هیچ سیستم ارزشیابی درستی وجود نداره.
این ارزشیابی های دانشجویی هم که هست هیچ چیزی رو نشون نمیده. یا اگر هم بخواد نشون بده هیچ سازوکاری وجود نداره که بخواد تعیین کننده باشه برای استاد. به مقامات و مسئولان اگر بگید قطعاً این نقد مرا رد می‌کنند ولی واقعیت همین است.گاهی میگن کسی که ارزیابیش پایین تر از یه حدی باشه، مثلا درس رو بهش نباید داد یا توی ارتقاش مشکل وجود خواهد داشت، اما نهایتا اینه که این آدم ها ارتقا پیدا می کنند، اون درس هم بعدا ارائه میدن. یعنی هیچ!
الان ما به یه نقطه ای رسیدیم که حتی دانشجوهای ما ترجیح میدن خودسانسوری کنن در نظراتشون. شاید شما بدونید اخیرا سایت جینیو هست که دانشجویان در مورد اساتید نظر می دهند، مسئولین سایت نظرات رو رسما سانسور می کنند. من خودم همین اخیرا از یکی از مسئولینش پرسیدم چرا حذف می کنید؟ کاملا پذیرفت و گفت به خاطر شکایت اساتید هست و سایت ما فیلتر میشه. گفتم شما به این فکر نمی کنید که وقتی دارید اون نظرات رو حذف می کنید داده غلط به دانشجو میدید؟ یعنی بخشی از داده رو میذاری کنار و یه سری داده بایاس شده اونجا نگه میداری خوب این داده غلطه. اون طرفی که قراره بخونه و پیش خودش فکر کنه که من میخوام با فلانی ارشد بردارم یا باهاش کار کنم. گفتم حداقل شما که سانسور می کنید صادقانه بگید من اینجا پنج تا نظر حذف شده دارم. این رو لااقل بگید.
استادی هم که وضعیت خوبی داره هیچ نظام تشویقی براش وجود نداره، این خیلی بده. باز اینا مواردیه که در خارج از کشور حل شده. نمیگم به طور کامل ولی در مقوله علمی اش تا حد خوبی حل شده حالا تو مقوله رفتاری و برخوردی یه چیز ظریف تری هست.
در این زمینه خیلی خوبه که به یه تحقیق که از جانب دو سه تا محقیق ایرانی که تازه از خارج از کشور برگشتن و یه تحقیق در مورد نظام ارتقا رتبه اساتید ریاضی کار کردن بندازیم. بنا بر این تحقیق بیش از هشتاد درصد استاد دارنده مدال فیلدز اگر در ایران استاد دانشگاه بودند تا پایان زمان بازنشستگیشون حتی نمی تونستند دانشیار بشن. این یعنی یه ضعف اساسی در ساختار امتیاز دهی اساتید که حس میکنم باعث شده شوق حرکتهایی جشورانه رو از اساتید گرفته.
پیشنهاد میکنم حتما تا اخر اون تحقیق رو بخونید تا از عمق فاجعه کاملا باخبر بشید.
یک موضوعی که باید توجه بشه و از قلم نیوفته، تفاوت ماهیتی کشورهاست. مثلا اگر شما لاغر باشید همون غذات و استراتژی یک آدم چاق برای لاغر شدن رو به کار نمی‌برید. روشی که برای یک بچه سازگاره برای بزرگتر سازگار نیست. مثلا کشورهای دیگه دانشگاه‌های بالای چهارصدسال دارن و سال‌هاست صنعتشون رشد کرده. روی لبه علم دارن حرکت می‌کنن و نیاز صنعتشونه که تحقیق و توسعه داشته باشن.
کشور ما به لحاظ تاریخی کمی با سایر کشورها فرق میکنه. اون جایی که میشه سنجید رو می‌سنجن بعد آروم آروم مدل رو تکمیل می‌کنن.
من خودم توی همین پادپرس به نوع امتیازدهی اعتراض‌هام رو بیان کردم. اما مشکل در نظرسنجی نیست، مشکل در مقاله نیست،بلکه مشکل در نحوه تاثیر دادن اون‌‌ها روی سطح شغلی و مالی اساتیده. کشور ما هنوز اونقدر پیشرفته و کم فساد نشده که اساتید یک دانشگاه وظیفه قضاوت در مورد سایرین (دانشجو یا استاد) رو پیدا کنن! کشورهای پیشرفته روی این موضوع مانور میدن ولی خوب ما نمی تونیم و سال‌ها باید برای چنین حالتی صبر کنیم.
من این سایت رو هم نمی‌پسندم و باهاش به شدت مخالفم. قبلا هم چنین سایت‌هایی بوده. فضای این سایت شاید برای اروپا و آمریکا خوب باشه. ببینید افراد عام توی این سایت‌ها نظر نمی‌دن! فقط افرادی که با اون استاد مشکل دارن یا خیلی عاشق اون استاد هستن حاضرن وقت بگذارن برای چنین سایتی. من به شخصه خیلی از اون اساتید رو می‌شناسم، اصلا به واقعیت نزدیک هم نیست. استاد توی تدریس باید سعی کنه میانه کلاس رو مدیریت کنه. مسلما افراد خیلی درسخون و تنبل کلاس درک درستی از کلاس نخواهند داشت و همون‌ها هستند که نظر می‌دنو به نظر من نظرات این افراد معنای مناسبی نداره. تازه استاد در طول چندین ترم آروم آروم مثل دانشجو تکامل پیدا میکنه. نوشتن اشتباهات اون استاد در یک سایت ضرر به آبرو و حیثیت کاری اونه، مثل این می‌مونه که اون استاد، نمرات، اشتباهات و کم‌کاری‌های هر دانشجو رو در یک همچین سایتی در معرض دید همه بگذاره! همون دانشجوها دوست دارن چنین اتفاقی بیوفته؟ من از گردانندگان همون سایت می‌پرسم دوست دارید اساتید، حراست دانشگاه، خانوادتون چنین کاری رو باهاتون بکنن! مثلا خانواده کلی از خیس شدن پوشکتون بنویسن و دیگران نتونن در نظر بگیرن که این موضوع مربوط به کودکی شما است یا بزرگسالی، آیا در اون زمان بیمار بودید یا سالم (نکته این که نام من در چنین سایت‌هایی نیست بنابراین مشکل شخصی ندارم بلکه مشکل اخلاقی دارم)، فکر می‌کنید برای اساتید کاری داره راه انداختن چنین سایتی؟ مثلا من دیدم یکی از اساتید در یک ترم مشکل خیلی حادی داشت و نمی‌تونست مرخصی بگیره، دوباره می‌تونید بی‌رحمانه نظر بدید ولی خودتون حاضرید از کاری که ۲۴ سال برای رسیدن بهش وقت گذاشتید به خاطر یک مشکل سه ماهه اخراج بشید؟ کدوم یکی از اقوام شما در عمرش مشکلا سنگین براش پیش نیومده!
حالا یک مدل دیگه در نظر بگیریم، فرض کنید یک استاد یک ابتکار بزنه در آموزش، مسلما تعدادی تاثیر می‌پذیرن و تعدادی ناراحت می‌شن، حالا کی میره در چنین سایتی نظر می‌ده.
ارزشیابی های دانشجویی رو باید در طی چندین سال بررسی کرد. اون هم در مجموع، خیلی پارامترهاش رو هم تعدیل کرد. مثل معدل دانشجو می‌مونه که در کنار رزومه اش می‌تونه یه کلیتی از کار طرف رو نشون بده در صورتی که نمادی از سواد طرف نیست. نظرسنجی اساتید هم یکی از عوامل موثر در رزومه استاده. همون نگاه به و تقلید از کشورهای دیگه پدر ما رو درآورده.
