شما بدون توجه به کتابهای درسی و آموزش معمول، چه کاری برای آموزش خواندن و نوشتن این صدا به کودک انجام میدهید؟
همون طور که گوگل ترنسلیت تلاش میکنه صدای کلمات مختلف رو به من یاد بده عمل میکنم: او-و او-و میکنم!
ولی راستی منظور سوال همون او-و کودکانه س که موقع گریه ازش درمیاد؟ متوجه نمیشم که اگه این همون صداس، چه نیازی به خواندن و نوشتن ش هست؟
منم متوجه نشدم منظور شما چیه!
خواندن یک صدا؟ منظور خواندن یک کلمه هست؟
نوشتن یک صدا؟ منظور نوشتن یک کلمه هست؟
مثلا شما چطور صدای او-و را مینویسید؟
راستش سوال برای منم گیج کنندست،
منظور فرشته تشخیص کشیده و کوتاه این صدا نیست؟!
مثلاً در کلمه خوش صدای اُ (کوتاه) میده و در خوب صدای او (بلند).
آیا برای بچههای ابتدای کلاس اول چنین چالشی مطرح میشه یا میکنن؟ بعیدم نیست چون اونا هم در گفت و شنود بسیار به این کلمات برمیخورن؛ حالا فرض کنید تو تمام نوشتهها ، بخوان صدای حرف واو رو تشخیص بدن، معضلیه واس خودش.
اینم هست که شاید ما تو خوندن عنوان پرسش مشکل دارم، مثلاً اون خط تیرست بین او و و یعنی جدا کنندست، یا همونطور @lolmol برداشت کرده یه جور کشیدگی در صدا رو نشون میده: اوووو ! بنابراین اینجا لزوم حضور پادپرس صوتی یا لااقل یه صوت همراه سوال حس میشه، همون مشکلی که شاید موضوع سوال باشه:
چگونگی تطبیق نوشتار با گفتار!؟
راستش پرسش رو که خوندم فکر کردم منظور صدایی هست که کودکِ نوزاد موقع گریه درمیاره همون صدای او-وَ او-وَ!
برای آموزش انواع صدای «و» به کودکِ دانشآموز، به گمونم از حروف صدادار، اَ اِ اُ، کمک بگیرم. فرق خوش و خوب رو با ُ بهشون نشون میدم:
- خوُش
- خوب
و یا نوشتن و نوشیدن:
- نوشتن: نِوِشتن
- نوشیدن: نوشیدن
به نظرم میرسه این حروف راهنما بتونن کمک کنن. برای استثناها هم با بچهها صحبت میکنم! مثلا بهشون میگم بعضی کلمات هستن که بعد از «و»، «ا» یا «ی» میاد و اینجاها «و» دیگه مهم نیست! مثل «خوابیدن» یا «خویش» و البته بهشون میگم که حواسشون هنوز هم به حروف صدادار حرفِ قبلی باشه: مثلا تو «یَواش» دیگه این قانونِ «آ»ی برتر وجود نداره!
مساله آموزش خواندن و نوشتن صدای او-و است.
مثلا هلو . آلو. انگور . و یا در جمله: او آمد.
هر کدام از این صداها آموزش مجزایی نیاز دارد.
ارائه همزمان اینها چه مزایا و معایبی داره؟
پرسش
تفاوت حرف «و» با سایر حروف در چی هست که آموزش خواندن و نوشتن این صدا و این حرف نیاز به توجه متفاوت داره؟
نسبت به سایر حروف و صداها نیاز به آموزش متفاوت یا توجه متفاوتی نداره.
آنچه که در پس ذهنم بود و باعث شد این سوال رو بپرسم اینه که برای آموزش صداها و حروف من و سایر همکارانم برنامه ی خاصی میچینیم: آماده کردن ابزارهای کمک آموزشی، وسایلی که اون صدا و یا حرف را دارند و … بعضی ها هم خیلی اغراق می کنند کیک و انواع خوراکی ها و …
با این حال نتیجه خیلی قابل قبول نیست. خواستم خارج از این فضا و با نگاه دیگران به این مساله نگاه کنم. یکی از معلمان میگفت همان روش قبلی و سخنرانی نتیجه ی بهتری داشت تا انواع روش ها و شعر و قصه و …
اصلا اگر بیاییم و بگوییم این شکل صدای او- و است، اینم هم صدایش. بخوان و بنویس. نتیجه چیست؟ امتحان نکردم.
نتیجه آموزش حروف به بچه ها با کمک ابزارها چی هست؟ و نتیجه مقبولی که در ذهن دارین، چیه؟
حداقل این است که این ابزارها در یادآوری شکل صدا یا صدای شکل به دانش آموز کمک کند.
من صدا رو تدریس می کنم با فاصله ی ده دقیقه زنگ تفریح وقتی به کلاس برمیگردند و شروع به نوشتن می کنند، نمی توانند آنچه می نویسند را بخوانند.
حتی نمی دانند درس درباره چی بوده!
خیلی عجیب و غریب اند. انگار نه انگار فعلی اتفاق افتاده است.
یادگیری فرایند عجیبی هست، یه تجربه شخصی بگم شاید کمک کنه:
تجربه یادگیری ورزشی
من هوش ورزشی بالایی دارم، و توانایی بدنی خوبی نیز هم. معمولا با دیدن یه حرکت اون رو سریع یاد میگیرم.
در طول یه سال گذشته در حال یادگیری بعضی حرکتهای ژیمناستیک بودم. از بچگی از این ورزش بدم میومد و حس سرگیجه بهم دست میداد با دیدن حرکتاش! هیچ وقت تو مخیلهم نمیگنجید تو دهه سوم زندگیم شروع کنم به یادگیریش!
اوایل یه مربی حرفهای داشتم که برای یادگیری حرکتای پایه عالی بود: هوش هیجانی و درک متقابل خیلی بالا و همین طور صبر عالی داشت، در ضمن قدرت مشاهدهی قوی. کاری که میکرد ساده بود: وقتی یه حرکت جدید بهم میگفت، یه بار خودش اجرا میکرد و بعد از من میخواست اجرا کنم، و بعضی قسمتها که نیاز به اصلاح داشت رو بهم یادآوری میکرد.
بعد از این مرحله، بهم زمان میداد و از دور هوام رو داشت. خیلی تو کارم دخالت نمیکرد تا بازیگوشیهام رو وسط تمرین انجام بدم و به مرور بعضی حرکتا که «واووو!» داره رو بهم یاد داد. تو کل مسیر یه سالی که باهاش کار میکردم حتی یه بار هم احساس ناتوانی نکردم و یا هیچی به نظرم بعید نمیومد. البته سرعت یادگیریم نسبتا کند بود. ولی خب اعتمادبهنفس یادگیری ژیمناستیک رو از این طریق به دست آوردم.
اخیرا با مربی دیگهای کار میکنم. ایشون هم حرفهای هستن، ولی به سبک متفاوتی. اصلا صبر ندارن و از این طریق یه جورایی سرعت یادگیری رو بردن بالا.
اگه با مربی قبلی کار نکرده بودم، جلوی این مربی هر لحظه احساس خنگی میکردم و احتمال اینکه کلا بی خیال یادگیری این چیزا بشم خیلی بالا بود. وقتی بهم یه حرکت رو میگه من همون لحظه حرکت رو فراموش میکنم! یعنی حتی به ده دقیقه زنگ تفریحی که گفتین هم نمیکشه!
تنها کاری که میکنم اینه که اسم حرکت و نمای اولیه ش رو از ایشون یاد میگیرم و بعد به کمک یوتیوب و وب حرکت اهسته رو درمیارم.
نکته ی مهم اینه که من اگه با این مربی شروع کرده بودم به یادگیری این تیپ تمرینها، عمرا تا یه سال ادامه نمیدادم (جرات یادگیری رو کسب نمیکردم). و در ضمن با اون مربی اول هم احتمالا حوصله م نمیشد بیشتر از یه سال ادامه بدم (سرعت یادگیری کم).
پ.ن. پیش مربی دوم هر لحظه احساس خنگی میکنم و تا حد امکان از برخورد با ایشون فراری هستم. البته موقع یادگیری بهشون اعتماد دارم و تلاشم رو میکنم ازشون یاد بگیرم.
همه اینا که گفتم برا اینه که بگم یادگیری در اول مسیر زمان خودش رو می طلبه، و در طول این زمان، بسته به اینکه مربی/معلم صبر کافی داشته باشه یا نه، جهت حرکت دانشآموز مشخص میشه:
- ممکنه دانشآموز اون قدر حس خنگی کنه که کلا از درس و مدرسه زده بشه.
- ممکنه دانشآموز حس نامحدود تو ماتریکس رو تجربه کنه و بفهمه هیچ چی ناممکن نیست.
- ممکنه متوجه شه که همه مثل خودش هستن و نیاز به نگرانی نیست.
- ممکنه حس کنه یه چی از بقیه کمتر داره!
- …
چطور حرف خ رو به دانشآموز یاد میدادم بخونه و بنویسه؟
اگه بخوام حرف «خ» رو به کسی برای اولین بار یاد بدم که بنویسه و بخونه، از خودش کمک میگیرم:
- ازش میپرسم کدوم میوه ی زیر با همون صدای خیار شروع میشه؟ - خربزه - هندونه - کیوی - سیب
- بهش میگم این حرفه اسمش خ هست و وقتی صداش میزنیم سر حلقمون رو میخارونیم/قلقلک میکنیم.
- ازش میخوام که اسم یکی از دوستاش رو که با همون حرف خ شروع میشه بهم بگه؟ (تو جمع هر کی زودتر گفت یه تشویق گنده میکنمش سر کلاس).
- ازش میخوام چند تا کلمه دیگه با خ بهم بگه.
- بعد خ رو میکشم، و ازش میخوام بهم بگه این شبیه چی هست؟ اولین چیزی که به ذهنش میاد بهم بگه. اگه جمع بودن، از هر کدومشون میخوام بهم بگن خ شبیه چیه؟ یا اگه شبیه هیچ چی نیست، ازشون میخوام با این حرف یه نقاشی بکشن. نوشتن حروف حافظه تصویری میخواد و چه بهتر که تا حد امکان این حافظه تحریک شه، و اون هم با چیزی ملموس و نه انتزاعی مثل یه حرف.
بعد تازه میذارم کمی استراحت کنن. و بعد زنگ تفریح اولین چیزی که ازشون میخوام اینه که نقاشی خ رو روی تخته بکشن. یعنی با قسمت تصویری شروع میکنم.