امسال فیلمهای خوش ساختی رو داشتیم. مثلاً فیلم متری شش و نیم(که دیدمش و پسندیدمش) و یا فیلمی مثل قصرشیرین و … همه این فیلمها پتانسیل خوبی برای معرفی در اسکار داشتن، با همه این اوصاف امسال فیلمی مستند نماینده ایران در اسکار شده. «در جستجوی فریده» یک فیلم مستند که حداقل به خاطر جنبه مستند بودنش توجه مخاطب عام رو به سختی میتونه جلب کنه.
با این توصیف آیا انتخاب شدن چنین فیلمی میتونه تاثیر مثبتی داشته باشه؟ حداقل برای سینمای مستند ایران؟
در هر حرفه ای، در سرتاسر دنیا، مسلماً ارتباطات و لابی گری تاثیر بسزایی در پیشرفت و بیشتر به چشم آمدن عوامل مختلف دارن. متاسفانه در کشور ما عدم حرفه ای بودن باعث شده این لابی گری از جنس مافیا نمود پیدا کنه. آیا انتخاب “در جستجوی فریده” شامل حال چنین توصیفی میشه؟
اساساً چرا در کشور ما هرساله با مشکل انتخاب فیلم مناسب برای اسکار مواجه میشیم. آیا در کشورهای دیگه هم چنین مشکلاتی پیش میاد؟ اصلاً چه کشورهایی برای اسکار چنین هیجانی دارند؟
من این فیلم رو هنوز ندیدم و تا جایی که امکان داشت سعی کردم قضاوتی راجع بهش نداشته باشم، اگه این فیلم رو تماشا کردین خوشحال میشم کمی در شکل دادن به این موضوع کمک کنین.
من فیلم رو دیدم و به نظرم کشش روایت خیلی خوبه. ولی خیلی خیلی تعجب کردم وقتی شنیدم برای اسکار نماینده شده چون اصلن فضای اسکارپسند (!!) نداره و اتفاقن خیلی ایرانیه. یعنی برای ما ایرانیا خیلی قشنگه و ما خیلی میفهمیمش. مثلن در مورد “جدایی” خب فیلم خیلی تمیزیه از همه جهت و در عین حال اسکارپسند هم هست. یعنی بخام رو راست باشم “جدایی” من ایرانی طبقه متوسط تهرون‌نشین رو هم به لحاظ احساسی درگیر نکرد، ولی از نظر فیلمسازی خب معرکه بود. فریده برعکس شاید به لحاظ فیلمسازی اونقدر قدرتمند نباشه، ولی خیلی خیلی یه ایرانی رو از نظر احساسی درگیر میکنه.
شما برین کامنت مردم در مورد “جدایی” تو IMDB رو بخونید میبینید یه مشت آمریکایی اومدن گفتن وای خیلی جالبه که ایران هم دغدغه‌هایی مثل ما داره و وای چقدر شبیه ماست و اصلن انتظارش رو نداشتیم و این چیزا (البته من همون موقع‌ها که اسکار گرفت چک کردم و نمیدونم جدیدن چه خبر شده!: )) ) ولی فکر نکنم در مورد فریده این اتفاق بیفته. خود شخص فریده توی فضای ایرانی که قرار گرفته بود نمیفهمید چه اتفاقی داره میفته!: )) فیلم رو برای یه غربی پخش کنید نمیفهمه خیلی از جاهاش رو، نه به این معنی که روایت رو نتونه دنبال کنه. به این معنی که درک خیلی از مسائلی که توش پیش میاد نیازمند داشتن زمینه فرهنگی ایرانی یا حداقل خاورمیانه‌ایه.
به قول یکی از دوستام حالا میره کلی جایزه میگیره ضایع میشیم!: )))
مرسی که موضوع جذابی (لااقل برای من!) رو شروع کردی.
اجازه بدید ابتدا تکلیف خودم رو با اسکار و همه جوایز بین المللی روشن کنم. من با فیلم ساختن برای جایزه گرفتن و فیلم انتخاب کردن برای اینکه اون ها خوششون بیاید اساسا مساله دارم. من فیلم خوب و شایسته می فهمم و به نظرم فیلمی که خوب و شایسته هست فارغ از شانس برنده شدن اسکار می تونه فرستاده بشه. ضمنا این جوایز هم کمکی به سینمای ما نمی کنند این همه جوایز بین المللی فیلم های مختلف ما گرفتن. آیا باعث شده سینما به معنای واقعیش داشته باشیم؟
اما در مورد انتخاب فریده…
فیلم رو چند شب پیش دیدم به نظرم فیلم خوبیه. بسیار جلوتر از خیلی فیلم های داستانی ما.
اما نحوه انتخاب این فیلم خیلی مساله دار هست. بنابر یک روایت موثق بین دو فیلم داستانی اختلاف بالا می گیره و نهایتا به لج همدیگر این فیلم انتخاب میشه که نحوه انتخاب اصلا جالب نیست!
بله قطعا. سینمای مستند و تجربی قوی داریم که خیلی کم دیده میشه و خیلی کم بهش بها داده میشه. با این قضیه قطعا به بهتر دیده شدن این سینما کمک می کنیم. اصلا سینمای مستند و تجربی پایه یک سینماگر خوب خواهد بود. کسی که مستند قوی می سازه قطعا کارگردانی رو خیلی خوب می فهمه.
موضوع اینه که ما هیچی مون درست نیست! هیچ سیاست گذاری مشخصی در کل سینمای ما وجود نداره که میخوایم به چه سمتی بریم. هالیوود و اساسا سینمای هر کشور سیاست گذاری های داره که بر مبنای اون عمل می کنه و پیش میره اما ما کاملا باری به هر جهت هستیم و اگر فیلمساز خوبی هم این سال ها متولد شده و دیده شده نبوغ شخصی خودش بوده. بله ما حتی هیات انتخاب ثابتی برای اسکار نداریم و نمی دونیم چرا فیلم ها رو می فرستیم! با چه هدفی! با چه سیاستی! مبنای خاصی برای انتخاب نداریم و کاملا سلیقه ای و مافیایی و برای به هر جهت هست.
به نظر من مستند خوبیه. مساله داره. مساله اش رو خوب پیش می بره و از نگاه سطحی، انتلکت و حتی سانتی مانتال (که موضوعش خیلی پتانسیلش رو داشت) دوری می کنه. اجازه میده تجربه کنیم و این خیلی خوبه.
نظر من کاملا خلاف این موضوع هست. فیلم جهانی هیچ جایی رو موافق نیستم. فیلم خوب اتفاقا جغرافیای مشخص داره. وصل به جایی هست. دغدغه جایی رو داره. فیلمی جهانی هست که ابتدا فیلم خوب ملی باشه. اگر سینمای کره و ژاپن موفق بودن و هستن به خاطر اینه که اتفاقا خیلی وصل به جغرافیای خودشون بودن. Tokyo story اوزو اگر فیلم موفقی هست چون به شدت ژاپنیه. فیلم های کوروساوا و …
البته برای مخاطب امروز که همه زیستش در زندگی محدود آپارتمانیش خلاصه میشه توان و درک خیلی چیزها رو نداره. بله امروز همه از اینکه شبیه هم باشن لذت می برن و فیلمی که خیلی حرف روز بزنه مورد علاقه شون هست.
مستند فریده از تفاوت فرهنگیِ خود اروپایی و خود ایرانی فریده حرف می زنه. می فهمم که خیلی چیزهای فرهنگ ایرانیش رو شاید نفهمند یا کمتر بفهمند ولی هنر فیلمساز باید باشه که بتونه به خوبی عمق بده تا همه به فهمی از اون برسن. میشه اینجا این نقد رو به کارگردانان ای مستند وارد دونست. اما بهرحال همون طور که گفتم مساله من فهم اون وری ها نیست. همین که این وری ها خوب بفهمند عالیه. اجازه بدید در کل بگم: گور بابای اسکار که در سال های اخیر به جولانگاه جنبش های پوچ و ابلهانه اجتماعی تبدیل شده. ابتذال این ژست های پوچ به کلی هالیوود امروز رو خالی از هر معنایی کرده. پس همون بهتر که ما چشم به جایزه شون نداشته باشیم.
من فيلم در جستجوى فريده رو نديدم و منتقد فيلم و سينما هم نيستم ؛) صرفا از زاويه ديد يه نفر كه علاقه منده كارهاى جمعى هر چه بهتر تو ايران جابيفته، درباره كانديد اسكار شدن اين فيلم، ميگم كه ايول! چه خوووووب چرا؟
بسیار بعیده این عامل از اهمیتش کم کنه. به این دلیل که اتفاقا فیلمی از ایران داره ایران رو به دنیا با شکلی حرفه‌ای معرفی میکنه و نه دنیا رو برای بقیه تکرار کنه! منظورم اینه که داوران احتمال داره به این نکته جذب بشن همانطوری که احتمالا فیلم جدایی رو به دلیل نشون دادن دردهای مشترک ایرانیها با بقیه پسندیدن! فکر میکنم از نظر حرفه‌ای شانس نشون دادن تفاوت به اندازه اشتراک هست حتی بیشتر!
خیلی جالب بود. از این نظر حس کردم شبیه به کتابهای جمعی پادپُرس شده!
راستی این نکته مهمی داره توی خودش: هم باعث میشه که فرد سازنده از منابع مالی خاص آزاد بشه و از اون طرف به ذهنیت و سلیقه جمع هم توجه کنه! فکر میکنم در طولانی‌مدت با کمی شانس و فرهنگ‌سازی احتمالا تبدیل به یک روش موردپسند آدمهای قوی بشه!
چرا؟