برای من که مدتی تو کرج و مدتی تو نطنز زندگی کردم و دورا دور با فرهنگ روستا و شهر اشنام تو تصویر خییل متفاوت از چهارشنبه سوری دارم. رسم “تک تکون” ( قاشق زنی) و اتیش و شادی و شیرینی تو روستا تااااا اجیل های متفاوت و پینک نیک و ترقه های انچنانی تو کرج ولی واقعا برام جا نیفتاده که چهارشنبه سوری چیهو چطوری باید باشه تا بشه بهش گفتکه این مراسم ایرانی؟
ازتون میخوام کمک کنید تا امسال یه جشن ایرانی یا هر تعریف دیگه ای داشته باشیم؟
؟
خوب به نظر من این جشن هم مثل هزار جشن و عزاداری دیگه شکل خودش رو تغییر داده به یک فستیوال و یک گردهمایی پر از افراط و تفریط الان نه میشه بهش جشن گفت و نه سنت شاید فستیوال هم نشه گفت.
ببین من کاری به اینکه الان چطوری شده ندارم میخوام بدونم باید چطور باشه و یا اصلا باید تو اینده چطور بشه. الان شهر لیسبون پرتغال از همین جشن ما استفاده کرده و یه کارناوال سالیانه تو راه انداختن که هر ساله مجسمه های کاغذی کاریکاتوری منفورترین شخصیتهای جهان تو سال قبل رو درست میکنند و می سوزونند
با نگا به اینده بگو این باید چطوری باشه؟
جایی که ما زندگی می کنیم از دو هفته قبل تا دو هفته بعد از چهارشنبه سوری، صدای انفجار و ترقه میاد. که البته هرچه زمان نزدیک اون شب باشه شدت و تعداد بیشتر هست.
شاید اول باید این سوالات مطرح شه: هدف ما از چهارشنبه سوری چیه؟ برپایی یک جشن همگانی و خوش گذشتن؟ تخلیه هیجان؟ پاسداشت آیین و سنت گذشتگان؟ حفظ هویت ملی؟
به نظرم در طول سالیان این جشن فقط از هویت اصلی خودش دورو دورتر شده. به لحاظ تاریخی این جشنی (هیچ شباهتی به اصل خودش نداره) که ما این روزها به نام “چهارشنبه سوری” می گیریم احتمالا ریشه در ششمین گاهنبار زرتشتیان داشته است. در این مورد گفتگوی “فریدون جنیدی” رو اینجا مطالعه کنید.
جالبه بدونید: ایرانیان قدیم سیستم تقسیم بندی روزانه شون به گونه ای بوده که هر ماهشون دقیقا سی روز بوده و هر کدام از این روزها برای خودشون نامی داشته اند و در واقع نام گذاری روزها بر حسب تقسیمات هفتگی (شنبه تا جمعه) نبوده است.این چیزی که ما الان داریم به عنوان “چهارشنبه سوری” یه دگرگونی از آیین گذشتگانمون بوده تا امروز که به این شکل در اومده.
پرسش
چرا باید همچین جشنی فراملی باشه؟ منظورتون از فرا ملی چیه؟
به نظرم اگر بخوایم از این افراط و تفریط ها دور بشیم: بهتر هست که یه سری از عناصر همچین جشنی رو که باعث شده تا امروز حفظ بشه رو نگه داریم و این کار لازمه اش این هست که راجع به ریشه و جزئیات همچین جشن هایی بیشتر بدونیم.
بهتره راه های مناسب تر یا جایگزینی برای تخلیه هیجان پیدا کنیم به جای انفجار های گوش خراش و دیوانه.
من خودم سال ها هست که این جشن رو در حیاط خانه و با دعوت از دوستان و برپایی آتش و … برگزار می کنم. یه دورهمی خوب و خوش مثل شب یلدا.
امسال هم یه برنامه در نظر دارم در “مردم نهادی” که داریم برگزار کنیم با دعوت از اعضا و برپایی جشن به شیوه گذشتگان (همراه با بروز رسانی). شاید هر کدوم از ما بتونیم همچین جمع های کوچک و بی خطری ایجاد کنیم که درش بهمون خوش بگذره. برگزاری بازی ها و رسم هایی (قاشق زنی، طناب کشی و …) هم هیجان میده به اینطور مراسم.
تصاویر بالا مربوط به جشن های مختلف هموطنان زرتشتی هست و صرفا مربوط به جشن پایان سال نیست.
##تجربه شخصی
یکی از خوش ترین چهارشنبه سوری های زندگیم مربوط میشه به سالی که اول راهنمایی بودم و تو کوچه با همسایه ها که اتفاقا بچه هاشون هم سن و سال ما بودن، اتیشی روشن کردیم و دورش برا خودمون خوش بودیم.
ما بودیم، همسایه ها (مامان - باباها و بچه ها) بودن، آتیش هم بود، شکلات و شیرینی بود. میپریدیم و الکی خوش بودیم برا خودمون.
قبلش هم با دوستام یه چادر سیاه انداختیم رو خودمون و رفتیم دم در همساده های دیگه و ازشون ابنبات و اینا گرفتیم به عنوان قاشق زنی (سال اولی بود که فهمیدم قاشق زنی یعنی چی). و همون موقع بود که یکی از همسایه ها راجع به رسم از رو اتیش پریدن توضیح کوتاهی داد و شعر «زردی من از تو، سرخی تو از من» رو خوند و پرید.
قشنگی ماجرا تو این بود که:
نجمه با حرفهات موافقم. ببینم ما یه مشکلی تا الان داشتیم اونم نفی کلی چهارشنبه سوری بود یعنی یه کسایی میگفتن کلا این موضوع اشتباه و مروبط به خرافه پرستیه و غیره .
تجربه شخصی
چند سال قبل ما تو کوچمون یه اتیش کوچولو درست کردیم که از روش بپرسیم ولیی یه همسایه معتقد اومد گفت این کارهای درست نیست و با اب اتیش ما رو خاموش کرد مام چون اتیش بازی نداشتیم رفتم دبنال بچه های ترقه میساختن و غیره چون از جلویی دید پدر و مادر هامون دور شده بودیم.
چیزی که میخوام بگم اینکه یه بخشی از این مشکلاتی که میگی بی محتوا و اینها شده برای اینکه یه عده میگن این کارها وابسته به … هست و درست نیست . منتها من هدفم اینکه تااخر این بحث من یه برنامه داشته باشم برای چهار شنبه صوری
یعنی بگم خوب ما یه جشن داریم که توش اتیش هست، شیرینی هست، حالا در برخی جاهایی شاید بزن و بکوب باشه یا هرچی این برنامهه چطوری باید باشه؟ مثلا ماها برای عاشورا تاسوعا دقیقا میدونیم قراره با چی روبرو بشیم و قراره توش چه کارهایی انجام بشه منتها چهارشنبه سوری چطوری باید باشه؟
عالی بود
فکر میکنم همچین جشنهایی باعث میشه که اتحادمردم یه محله خیلی بیشتر بشه و همین شاید باعث شه تا از لحاظ وضعیت زندگی مردم اون منطقه بیشتر رشد کنند. با یه اتفاق خوش و خوب.
چون واقعیت الان خیلی از جاها ادمهابا هم خوش نیستن و در نتیجه اگه بخوان یه حرکت گروهی درون محله ای یا حتی درون ساختمانی بکنند براشون امکان پذیر نیست ولی شاید اینها یه بهانه ای بشه تا ادمها بیشتر با خودشون کنار بیان و بعد بهتر بتونن کار مشترک بکنن.
###گوگلینگ
ظاهرا مراسمی مشابه قاشق زنی در جشن هالوین هم وجود داره؛ به اسم trick or treating.
و ظاهرا این مراسم حتی تو زمان های باستان در یونان وجود داشته!
طول عمر مراسم چهارشنبه سوری ما چقدره مگه؟
و ایا این جشن الهام گرفته از مراسم جاهای دیگه داره؟ کجا- چه مراسمی؟
فکر کنم 1 سال دیر شد… به نظرم وسایل مورد نیاز چهارشنبه سوری ایناست: آتیش، خانواده ها (البته همشون بابا، مامانا و بچه ها)، شیرینی، میوه (به ویژه مرکبات)، آجیل چهارشنبه سوری، وسایل آتیش بازی باحال و کم خطر و…
این دقیقن چهارشنبه سوریه البته متاسفانه تا الان قاشق زنی ندیدم و نکردم اگه امسال قاشق زنی کردم از دستاورد هام عکس می اندازم.
دقیقن شب هالووین هم یه همچین حرکت باحالی انجام میشده.
راستش من دقیق نمی دونم ولی دوتا روایت اساطیری هست که یکیش میگه زمانی که انسان آتش رو کشف کرد تونست باهاش یه اژدها رو بکشه (یا بترسونه) که این رو درست یادم نیست کجا خوندم ولی توی شاهنامه هم گذر سیاوش از آتش رو دونسته شروع چهارشنبه سوری.
به نظر من باید به کلیه رسم و رسومات گذشته خودمان روی بیاریم تمام جشنهای باستانی را زنده کنیم ایرانیان از قدیم ملتی خوش و سرزنده بوده اند .یکی از دوستان زحمتش رو بکشه یه لیستی از جشنها و آداب مربوطه را فراهم کنه .
بقیه هم در زمان معین مراسم را اجرا کنند و عکسهای آنرا به اشتراک بذارن تا به تدریج سنتهای خوبمون زنده بشن.