من تقریباً هر روز اخبار فوتبال رو از طریق سایت ورزش3 دنبال میکنم. هر از گاهی هم یه مطلب پرت و هرز اعصابمو خورد میکنه. پریروز که یه مقاله ترجمه شده رو در این سایت میخوندم از ترجمه‌ی بد مطلب و اینکه هیچ ویرایشی بهش نزده بودن، حس بدی بهم دست داد واسه همین سعی کردن در قسمت تماس با ما بهشون گوشزد کنم که مطلب رو ویرایش کنن.
در کنار همه‌ی خوبیهای ورزش3،به هر دلیلی که کاملاً میتونه منطقی باشه، این سایت برای نقد و به چالش کشیدن موضوعاتی که به دست مخاطب میرسه طراحی نشده. واسه همین قصد دارم از این به بعد در این پست مطالبی که به نظرم لازمن نقد بشن رو مطرح کنم. اینطوری تمرینی میکنم برای نقد اصولی. البته از نقد سایرین به نقد خودم هم کلی میتونم یادبگیرم
در مطلبی با عنوان “اختلاف فاحش لیگ برتر ایران با لالیگا” نویسنده صرفاً با مقایسه‌ی موردی تعداد گلهای یک هفته از دو تیم رئال مادرید و بارسلونا با هفته‌ی هشتم از لیگ برتر ایران به این نتیجه رسیده که فوتبال در ایران خیلی عقبتر از فوتبال در اسپانیاس.
نقد
واقعیت: کیفیت فوتبال در لیگ برتر ایران خیلی پایینتر از کشورهای اروپاییه. ولی این دلیلی برای مقایسه نکردن نمیشه. اتفاقاً با مقایسه مناسب شاید بشه خیلی از نقاط ضعف رو پیدا کرد.
مقایسه اشتباه: نمیشه تعداد گلهای رد و بدل شده در یک هفته از مسابقات در یک کشور رو با کشوری دیگه‌ای مقایسه کرد. مثلاً دو تیم رئال و بارسا که در این هفته جمعآً بیشتر از کل تعداد گلهای لیگ ایران گل زده باشن ممکنه در یک هفته از لالیگا در کل گلی نزنن.پس اگه تعداد گلهای بازی‌های استقلال و پرسپولیس در یک هفته بیشتر از تعداد گلهای لالیگا باشه کیفیت فوتبال ایران بهتر از لالیگاس؟ در واقع با مقایسه اشتباه ذهن مخاطب از اصل مشکل دور میشه.
مقایسه اشتباه: همونطور که میتونیم لیگ ایران رو با مقایسه با لیگهای درجه یک خیلی بد بدونیم، میتونیم این مقایسه رو مثلاً با لیگ گواتمالا داشته باشیم و بگیم لیگمون خیلی خوبه!!!
لازمه اینکه بتونیم مقایسه مناسبی از لیگ فوتبال ایران با لیگ های درجه یک داشته باشیم به نظرم در وهله‌ی اینه که بتونیم KPIهایی رو برای اینکار درنظر بگیریم. خیلی عوامل در کیفیت فوتبال یک کشور تاثیر دارن. باید اول این عوامل رو از حالت کیفی به کمی تبدیل کنیم تا بدونیم کجای کارهستیم.
مثلاً من از این مطلب این برداشت بد رو میتونم داشته باشم که تعداد گلهای یک هفته از لیگ میتونن معیار مناسبی باشن در حالی که نیستن.
این قسمت رو میخوام با کمی کمک جمع جلو ببرم. خیلی از مواقع که دارم مطالب سایت ورزش3 رو میخونم با گزارشها و آنالیزهایی مواجه میشم که واقعاً از خوندشون یاد میگیرم و لذت میبرم. در حالی که جای خالی چنین آنالیزها و تحلیلهای در فوتبال و ورزش ایران به شدت حس میشه. به نظرم لازمه برای اینکه بتونیم مقایسه‌ی مناسبی از شرایط لیگمون با سایر لیگها داشته باشیم حداقل پارمترهای مختلف و اثرگذاری رو برای اینکار داشته باشیم. شما چه KPIهایی رو واسه اینکار پیشنهاد میدین؟
نقد خیلی خوبی بود. چیز هائی مثل عنوانهای تکراری، استدلالهای تک بعدی خیلی زیاده. متاسفانه جو اجتماعی هم به این استدلالها دامن میزنه. البته بعضی نویسنده های خوب رو هم وارد کردن مثل صدر که نسبتا خوب مینویسه هرچند همیشه باهاش موافق نیستم.
بعضی وقتا احساس میکنم اینجور اخبار و گزارشها به صورت سیستماتیک به خورد مخاطب داده میشه تا افکار عمومی از اصل ماجرا دور بمونه. ولی خوب میدونم شاید زیاده از حد به این سیستماتیک بودنه بها میدم. شاید صرفاً به منظور پر کردن صفحات خبری به کار برده میشن.
شاید بهترین اتفاقی که میتونه برای وبسایتی مثل ورزش3 بیوفته اینه که از حالت خبرگزاری به سمت پلتفرم پیش برن. پلتفرمی برای درج بهترین مقالات، گزارشها و اخبار ممکن. مثلاً به جای اینکه سعی کنن گزارشی از صحبت با یک بازیکن و یا مربی رو پوشش بدن بیان تحلیلگران(مثل صدر)، مربیان و بازیکنان رو دعوت به نوشتن کنن. نوشتنی بیشتر از “دوستتون دارم” در صفحات اینستاگرامیشون.
اینجوری در سمت ورزشکاران هم درک عمیقتری از شرایط بوجود میاد، سایت زیر نمونه‌ای از این سبک پلتفرمهاس. البته من خودم هیچکدوم از نوشته هاش رو نخوندم:
البته مشخصه که ورزش3 به کل هدفش چیز دیگه‌ایه و نمیشه این انتظار رو ازشون داشت.
بیشتر منظورم درحد تعیین معیارهایی برای سنجیدن درست هست. مثلاً حدوداً سه ماه پیش بود که گزارشی رو در همین ورزش3 خوندم با توضیح دلیل “باخت پرسپولیس به الهلال با در نظر گرفتن ضریب XG”. دقیقاً نمیدونم آیا در فوتبال حرفه‌ای ما از این آنالیز و تحلیلها استفاده میشه یا نه، ولی میشه حدس زد که احتمالاً خیلی مورد توجه نیست، مخصوصاً اینکه دوره مربی‌گری در باشگاه‌های ایران کمتر از 2 ساله.
همونطور که میشه برای مقایسه بازی دو تیم شرایط کیفی رو به آمار کمی تبدیل و ازشون برای اندازه‌گیری پیشرفت یا پسرفت استفاده کرد، به نظرم میشه برای تشخیص کیفیت لیگ ها هم این کار رو انجام داد. مثلاً میشه یکی از دلایل پایین بودن کیفیت مسابقات فوتبال در ایران رو چمن نامناسب ورزشگاههای مختلف عنوان کرد. ولی این فقط یک مشخصه کیفیه و ما نمی دونیم دقیقاً چه چیزی رو باید به عنوان هدف ملاک قرار بدیم و البته نمیشه صرفاً براساسش به نتیجه گیری مشخصی رسید.
یا تاثیرگذاری خبرنگاران و برنامه‌های ورزشی در کیفیت فوتبال یا …
یه مقداری مال این هست که صرفا مقلد هستن، یعنی از یه تیتر خارجی تقلید میکنن و همون رو استفاده میکنن. پر کردن صفحه دلیل مهمتری هست و در کنار این نبود ساختاری که بتونه مطالب خوب در زمان رکود خبری ایجاد کنه. به نوعی این مسئله به کمبود تحلیلگر و کسی که وقت بزاره کاملا مرتبط هست.
من بعید میدونم هدف خیلی مهمی (سیستماتیک یا غیرسیستماتیک) داشته باشن چون اکثرا ادمهای باهوشی نیستن (از نوشته ها و مطالب میشه فهمید). ولی فشاری برای بالا بردن کیفیت به وضوح نیست چون رقیب چندانی قوی ندارن و مخاطبها هم به کیفیت پائین راضی هستن.
یکی از مطالبی که خیلی بهش فکر کردم به دلیل علاقه مشترک به علم و فوتبال همین بوده. به نظرم کاملا شدنی هست. بخصوص الان که انواع داده های باکیفیت توی فوتبال دنیا تولید میشه. البته مشکلم این بوده که به طور دلخواه به این داده ها دسترسی نداشتم و البته کسی هم به نظر علاقه ای نداره به استفاده و همکاری.
نمونه ی تحلیل خوب زمان مفید بازی هست که به وضوح تفاوت کیفیت بین لیگهای مختلف رو نشون میده. این یک نماد هست از تفاوت بدنسازی، سبک بازی، و میزان مسئولیت پذیری بازیکنان در لیگهای مختلف. اگر این زمان مفید با سرعت متوسط مخلوط بشه، تفاوت خیلی واضحتر میشه. در نظر بگیرید که توی اسپانیا تقریبا تمام زمان مفید بازیکن فعالیت بالا داره در حالیکه توی ایران همون زمان مفید بازیکن معمولا در حال راه رفتن هست.
یادمه اون زمانی که فوتبال بازی می‌کردیم مربی واسه اینکه یه اطلاعات اولیه از میزان دویدن بازیکنا داشته باشه زمین بازی رو به کانالهای مشخصی تقسیم میکرد و هرکدوم از بچه ها بسته به پستش در تیم رو در یکی از این کانالها در نظر میگرفت. برا هرکدوم از این کانالها دو تا عدد طول و عرضشون رو داشت و در حین بازی رو تعداد مشخصی از بازیکنا(اسمشون رو بذاریم بازیکن هدف) تمرکز میکرد و تعداد بارهای تقریبی که در این کانال رفت و برگشت داشتن رو میشمرد، مخصوصاً زمانی که توپ دست بازیکن بود.
مثلاً اگه سیستم مون 4-4-2 بود، برای دو تا هافبک وسط میانه زمین رو به چهار مستطیل مساوی تقسیم میکرد و دو تا از این مستطیلها رو به هافبکای وسط اختصاص میداد. این محاسبه دستی با اینکه خیلی خطا داشت ولی تنها اطلاعاتی بود که براساس آنالیز میشدیم.
خوب میدونم که احتمالاً به راحتی نمیشه به داده‌ی کمی درستی از بازیها رسید، ولی پیشنهادتون برا شروع این کار چیه؟
پ.ن: من هم به دو دلیل خیلی دوست دارم رو این مورد کار کنم:
امیدوارم یادم بمونه، سعی میکنم یه پاسخ مناسب و شاید اگر که علاقه مند باشید یه پروژه ساده آماده کنم. برای داده های مثل زمان گلهای یه تیم در طول بازی ها رو اگه بشه در آورد، میشه خیلی کارهای جالبی کرد.
و پرسپولیس 
در یک هفته بیشتر از تعداد گلهای لالیگا باشه کیفیت فوتبال ایران بهتر از لالیگاس؟ در واقع با مقایسه اشتباه ذهن مخاطب از اصل مشکل دور میشه.