این وضعیت رو تصور کنین: رقیب اصلی شما محصولی رو وارد بازار کرده که همه چیز رو عوض کرده، باعث شده که محصول معادل شما کاملا کهنه و سنتی به نظر برسه. رئیستون منتظره تا پیشنهاد شما برای رقابت رو بشنوه ولی تنها چیزی که در دست دارین یه برگه سفیده بدون ایده، بدون پیشنهاد!
این دقیقا جاییه که باید خلاق بشین. ولی خلاقیت مثل لامپ برق نیست که با یه کلید روشن بشه. بعضی وقتها نیاز هست که مسیر کمکی برای تولید ایده داشته باشین، اینجا جاییه که «هفت سئوال اساسی نوآوریِ اُکنور[1]» بهتون کمک میکنه.
در این نوشتار روی این مسئله بحث می‌کنیم که چطور از زاویه جدید به مفاهیم، ایده‌ها و محصولات نگاه کنین و چطور تولید این پیشنهادها و راه‌حلها میتونه به شما مزیتی رقابتی بده.
سئوال بپرس، ایده تولید کن!
چارچوب SEIQ نوعی «طوفان ذهنی ساختارمند» هست و ایده‌ها بر اساس ساختاری از پیش تعیین شده مثل سوالات مشخص تولید میشن. این روش شباهتهایی به روشهای دیگه برای بهبود محصول داره.
این چارچوب رو میتونین در جاهای مختلفی که نیاز به انجام کار خلاقانه یا تولید محصول خلاقانه دارین، به کار ببرین. این وضعیتها ممکنه گسترش یه محصول یا خدمت، یا پیدا کردن راه بهتری برای انجام کارهای مثل مدیریت خلاقانه در سازمان باشه.
هفت سئوال اساسی از این عبارتها ساخته میشن:
- نگاه کردن – Look
- استفاده کردن – Use
- جا به جا کردن – Move
- مرتبط کردن – interconnect
- بازآرایی – Alter
- ساختن – Make
- تصور کردن – Imagine
چطور روش SEIQ را به کار ببریم؟
روش SEIQ بسیار ساده و موثره. اولین قدم اینه که فرصت یا مسئله‌ای پیدا کنین که نیاز به خلاقیت داشته باشه. بعد با «هفت سئوال اساسی نوآوری» که در ادامه آوردیم، مسیر رو ادامه بدین. از افراد این سئوالات رو به ترتیب بپرسین و هر جواب و پیشنهادی که به ذهن گروه میرسه رو یادداشت کنین.
در نهایت، از یادداشتها استفاده کنین و کاربردی‌ترین و ارزشمندترین پاسخها و پیشنهادها رو مشخص کنین. برای اینکار میتونین از ابزاری مثل TELOS استفاده کنین که هر ایده رو از پنج جنبه تکنیکی، اقتصادی، قانونی، عملیاتی و زمان‌بندی مورد بررسی قرار میده. بعد این ایده‌های منتخب رو با روشهای متنوع مثل طوفان فکری یا روشهای خلاقانه، گسترش بدین و تکمیل کنین.
روش SEIQ توسط تیمی به رهبری «بیل اُکنور[2]» در شرکت نرم‌افزاری اتودِسک[3] گسترش بافته. این دستاورد قسمتی از پروژه ژن نوآوری اتودسک[4] هست که روی خصوصیاتی مشترک نوآوری در طول تاریخ بشر، مطالعه میکنه. در کل این پروژه، ۱۰۰۰ نوآوری کلیدی در تاریخ بشر از تبر در عصر حجر تا اینترنت در عصر کنونی، تحت مطالعه قرار می‌گیرن تا عناصر کلیدی نوآوری[5] شناسایی بشن!
اگر احساس نیاز می‌کنین، میتونین سئوالات رو تغییر بدین یا گسترش مناسب ایجاد کنین تا به ایده‌های بیشتری برسین. اُکنور پیشنهاد میکنه که برای به دست آوردن راه‌حلهای بیشتر حتی تا ۴۹ سئوال هم این رو گسترش بدین.
۷ سئوال اساسی نوآوری
-
به چه چیزی میتونیم به شکلی جدید یا از زاویه متفاوت نگاه کنیم؟
این احتمالا مهمترین سئوال هست که بقیه سئوالات میتونه از جوابهای این سئوال حاصل بشه. توان نگاه کردن به یک وضعیت یا فرصت با دیدگاهی تازه، در قلب نوآوری قرار داره. مثلا، میتونین به «بازخورد مشتری» به عنوان راهی برای بهبود محصول نگاه کنین به جای اینکه به عنوان نقد در مورد اون حالت دفاعی به خودتون بگیرین. -
از چه چیزی میتونیم به شکلی جدید یا برای اولین بار استفاده کنیم؟
این سئوال به منابعی برمیگرده که در حال حاضر مورداستفاده هستن و اینکه آیا میشه به شکلی متفاوت از اونها استفاده کرد. مثلا ممکنه صندوق پیشنهادات رو تغییر کاربری بدین تا برای پیشنهادات اولیه برای گسترش محتوای یک سایت جدید به کار برده بشه. -
چه چیزی رو میتونیم جابجا کنیم یا موقعیتش در فضا و زمان رو عوض کنیم؟
روی تغییر مکان، سرعت یا تناوب یک کار تمرکز کنین. مثلا بعضی شرکتهای بیمه سیاست «پرداخت براساس طول مسیر» رو برای اتومبیلها به کار میبرن که فقط براساس مسافتی که طی کردین، بیمه پرداخت میشه. برای مسافتهای بالا، تخفیفها بیشتری به افراد تعلق میگیره. این ایده از شرکتهای تلفن همراه گرفته شده. -
چه چیزهایی رو میشه به شکلی متفاوت یا برای اولین بار به هم مرتبط کرد؟
این قسمت شامل ارتباط دادن دو یا چند ایده برای به دست آوردن یک ایده جدید هست. مثلا رادیوهای پیچشی[6] دو مفهومی رو که به نظر دور از هم به نظر میرسن، در کنار هم قرار میده: گیرنده رادیویی و تولید انرژی از طریق سیستم چرخ و دنده[7]. ولی وقتی این دو ایده در کنار هم قرار گرفتن، یک وسیله الکتریکی ارزان برای کشورهای در حال توسعه تولید شد.
-
چه چیزی رو میتونیم از نظر عملکرد و طراحی تغییر بدیم یا تعویض کنیم؟
به این فکر کنین که در ایده یا فرآیند موجود چه چیزی رو تغییر بدین تا چیزی جدید تولید بشه. مثلا میتونین فرآیندها رو به شکلی عوض کنین که از طریق یک «خط تولید» به دست بیاد نه براساس تکمیل یکباره هر تک محصول. -
چه چیزی رو میتونیم بسازیم که واقعا جدید باشه؟
بعضی وقتها میتونین کاملا «خارج از جعبه» فکر کنین و به چیزی کاملا جدید برسین. این ایده‌ها به شکل تاریخی، کل قواعد بازی رو عوض میکنن! مثلا کشف پنی‌سیلین در ۱۹۲۸ یا استفاده‌های اخیر از داده‌های ماهواره‌ای برای پیش‌بینی آب‌وهوا. به نظر سخت میاد ولی هنوز میتونین در مورد کار خودتون فکر کنین و سئوالهایی از این شکل بپرسین! -
چه چیزی رو میتونیم تصور کنیم که تجربه فوق‌العاده‌ای رو بهمون میده؟
در آخر، به چیزهایی فکر کنین که به شدت متفاوت از حالت امروزی هستن. گسترش موبایل نمونه‌ای از این تخیل هست. در حالیکه امروز، همه به سادگی به همه چیز دسترسی دارن، ۲۰ سال پیش کسی تصور این حجم از دسترسی به افراد و اطلاعات رو نداشت!
بعضی از این سئوالات ممکنه به تولید پاسخ یا ایده برای کاری که در دست دارین، منجر نشه. اگر این اتفاق افتاد، سئوال رو بزارین کنار و به بقیه نگاه کنین ولی بعدا دوباره برگردین تا شاید ایده‌ای در مورد اون به ذهنتون رسید.
«هفت سئوال اساسی نوآوریِ اُکنور» از پروژه ژن نوآوری اتودسک رشد کرد. این سئوالات شامل این موارد میشن:
- به چه چیزی میتونیم به شکلی جدید نگاه کنیم؟
- چه چیزی رو میتونیم به شکلی جدید به کار ببریم؟
- چه چیزی رو میتونیم با تغییر موقعیت در فضا و زمان، جابجا کنیم؟
- چه چیزهایی رو میتونیم به شکلی متفاوت به هم مرتبط کنیم؟
- چه چیزی رو میتونیم تعویض کنیم یا تغییر بدیم؟
- چه چیزی واقعا جدیدی رو میتونیم بسازیم؟
- چه چیزی رو میتونیم تصور کنیم که تجربه‌ای کاملا متفاوت برامون ایجاد کنه؟
به دست آوردن بهترین و کاربردی‌ترین پاسخهای این سئوالات میتونه فرصتهای قوی براتون ایجاد کنه و مسائلی که دارین رو به شکل خلاقانه و نوآورانه حل کنه!
فهرست منابعی برای یادگیری تفکر خلاق