اگه کمی سر به هوا باشید، مخصوصاً این روزها دم غروب، پرنده های کوچیک تقریباً سیاه رنگی رو در تعداد زیاد می بینید که با سرعت زیاد در جهت های مختلف و مدام در حال پروازند، نمی دونم اسمشون چیه؛ پرستو یا بادخورک.
پایین ترین ارتفاع پروازشون معمولاً بلندی بام یا نزدیک نوک درختاست، دقت کنید صدای شبیه جیغای ظریفشون هم شنیدنیه، ولی هیچوقت موفق به دیدن جزییات ظاهریشون نمی شیم، از بس سریع از جلو چشم رد می شن، یک لحظه هم نمی شینن و آروم و قرار ندارند.
هدف این پروازها چیست؟
چرا به اندازه این تعداد زیاد لانه در شهر نمی بینیم؟
هدف پروازها معمولن پیدا کردن آب، غذا و خیلی وقت ها فرار از خطر و ترسه
لونه ها معمولن جاهایی هستن که محفوظ تر هستن و پنهان از دید، دقت زیادی میخواد دیدنشون
غذا توی فضا (هوا) تو اون ارتفاع؟ بیشتر شبیه بازی شاد یا نمایش هیجانیه.
تو این همه سال فقط یه بار تو سقف پاکینگ یه ساختمون که از پشت به حیاط راه داشت، یا زیر سقف یه خونه تو شمال، لونه ای تقریباً مخروطی با گلوله های گل که به هم چسبوندن دیدم، فقط همین و همین؛ با این تعداد زیاد، و نوع لونه هاشون باید بیشتر به چشم بیان. مثلاً گنجشک ها هم خیلی زیادن ولی می بینیم که از لابلای سنگ و دیوار بیرون میان. این جمعیت چی از کجا میان و همگی سر قرار جمع میشن و بعد غیب میشن.
اونا که روی هوا هستن، در راه رسیدن هستن، یا در راه فرار
توی حیاط خونه ما فک کنم بیش تر از ده تا لونه پرستو هست، دوتا لونه گنجشک توی درخت سپیدار کنار خونه، و پنج شیش تا لونه کلاغ روی شاخه های بالای نزدیک ترین درخت گردو که صد متر با پنجره اتاقم فاصله داره.
دیدن اینا فقط دقت میخواد، دقت زیاد
من بچگی توی روستا خیلی زیاد می‌دیدم. تقریبا هر کنجی توی زیرزمینها لانه این پرنده‌ها بود. مردم خیلی باهاشون کاری نداشتن، چون خیلی به محصولات آسیب نمی‌زدن. کلا موجودات بیش‌فعالی هستن، برخلاف گنجشکها که بیشتر اهل حال و گردش هستن، پرستوها انگار همیشه مشغولن، یا دارن لانه میسازن، یا دارن آماده سفر میشن .
خوب چی باعث شده تو شهر لونه هاشون به چشم نیاد، مصالح ساختمونی شهر، یا عدم اعتماد به فضای شهری؟
ظاهراً روی درختا لونه نمیسازن، پس نمیتونم بگم تو پارکا لونه دارن، ممکنه تو حاشیه شهر یا روستاها لونه بسازن بعد برای پرواز بیان شهر؟
نکته دیگه اینکه، تو جاهایی که دیدید لونه هاشون رو کنار هم می سازن؟
منظورم اینه که اگه تو شهر لونه بسازن و لونه هاشون نزدیک هم نباشه با توجه به تعدادشون باید راحت تر بشه پیداشون کرد، من کم چشام دنبال پرنده ها نمی دوئه.
لونه کلاغا واضحه، بالاترین جای درختا، (بعضی جاها که درختای مناسب زیاد باشه مجمتع مسکونی دارن) گنجشکا هم از هر سوراخ دیواری استفاده میکنن. لونه بلبل خرما رو اما ندیدم، میگن لای شاخه درختاست، مهم اینه که خودشون رو زیاد و راحت میشه دید.
مهمترین نکته توی انتخاب مکان لانه برای این پرنده ها، دنج بودن هست. مثلا زیرزمین یا گوشه‌های خونه‌های قدیمی. نکته‌ای که تفاوت داره اینه: توی خونه‌های قدیمی، معمولا در و پنچره، شیشه شکسته یا فضای برای عبور و مرور به پرنده‌ها میداد، واسه همین میتونست به این جاهای دنج دسترسی داشته باشن، ولی الان در و پنجره‌ها درست و حسابی شدن دیگه این راه عبور و مرور پیدا نمیشه.
توی یه خونه دیدم در فضاهای دور از هم بسازن، ولی دقیقا کنار هم ندیدم. حدس میزنم سعی میکنن تا حد ممکن لانه‌هاشون از هم دور باشه.
جالبه من هم ندیدم لانه گنجشکی که خودشون ساخته باشن. خیلی توی اینکارها به خودشون فشار نمیارن
به نظرم توی جاهای دنجی که به بیرون راه دارن دنبالشون بگردین، بخصوص زیرزمینهای قدیمی.
بعضی ها لنه شون رو با گل میسازن
یعنی درست تر اینه که درصد استفاده از گل به عنوان یکی از مصالح لاونه سازی در گونه های مختلف فرق داره
مثلا من دیدم که پرستو ها دنبال یه تیکه ساقه میگردن و میبرن کنار یه گودال آبی که همون ساقه رو به گِل آغشته کنن و بعدش بیارن و با ظرافت تمام بچسبوننش به لایه قبلی و پرستو ها خیلی از گِل استفاده می کنن
اما ندیدم که کنجشک های منطقه ما خیلی از گل استفاده کنن، بیشتر از همون ساقه خشک شده گیاهان فصلی استفاده می کنن و پَر.
کلاغ ها فضای بیشتری نیاز دارن برای همین مجبورن از متریال محکمتری استفاده کنن برای لایه اصلی لونه، اونا معمولن از چوب های خشک و بلندی که به کارشون بیاد استفاده می کنن و بعد از ساختن کف لونه یه لایه پر پشت ساقه و بعدش هم یه کم پَر.
گتجشکا خیلی تنبلن به نظر میاد که فقط برای وقتی که تخم گذاری می کنن تا وقتی که بچه ها پرواز یاد بگیرن خیلی به لونه اهمیت میدم بقیه اوقات خیلی اهل استحکام و راحتی زیر پاشون نیستن
دیدن فرآیند ساختنش خیلی باحاله، اگر موقعیتش پیش بیاد
من و داداشم در کودکی خیلی می نشستیم و لونه درست کردن پرستو ها رو نگاه می کردیم
قسمت جذابش برامون این بود که اینا در کنج صاف ترین دیوار ها هم لونه هایی می ساختن با گِل و ساقه گیاه که بعضن تا یک سال هم میموند و سال بعد همون رو تعمیر میکردن
خیلی سعی کردیم ازشون الگو بگیریم و توی همون مقیاس یه چیز ماندگار بسازیم که نتیجه تلاش هامون فقط کتکی بود که به خاطر گِل بازی خوردیم!!!
اسم این پرنده ، بادخورک نام دارد شبیه پرستو هستند ولی پرستو نیستند . لانه های آنها سوراخ هایی در دیوارهای خانه های قدیمی و سوراخ تیر آهن های بیرون زده از دیوار ساختمان ها است . آنها قادرند ماه ها بدون وقفه در آسمان پرواز کنند و نخوابند . و از موجودات خیلی ریز معلق در هوا حین پرواز تغذیه می کنند. بدلیل پاهای خیلی کوچک قادر نیستند روی سطح افقی بایستند و راه بروند . می توانند به دیوار چنگ زده و به صورت عمودی به دیوار قرار گیرند برای ورود به لانه و تغذیه جوجه ها
.