دلیلش چیه که شیر سر میره ولی مایعات دیگه مثل آب وقتی می جوشن این اتفاق براشون نمی افته؟
شیر از آب و چربی تشکیل شده (یه امولسیون). وقتی شیر رو گرم میکنیم، یه لایه چربی در روی ظرف تشکیل میشه. چربی در دمای بالاتری نسبت به آب به جوش میاد. در نتیجه آب در زیر این لایه به جوش میاد و بخار آب زیر این لایه گیر میفته. شیر سر میره تا این لایه آزاد شه.
تجربه
یه قاشق چوبی بذارین روی ظرف شیر، که روی گاز در حال حرارت هست. وقتی شیر به این قاشق میخوره سطحش میشکافه و بخار آب میتونه از این قسمت فرار کنه بدون اینکه نیازی باشه شیر سر بره.
تجربه
اگردهانهی قابلمه رو هم چرب کنیم، این اتفاق نمیافته.
یعنی چه؟
مگه چربی توی حرارت می ایسته روی دهانه ی قابلمه شیر جوش؟
قبل از اینکه شیر را داخل ظرف بریزیم ،دهانه ی قابلمه رو با روغن چرب می کنیم .شما فکر میکنید چه اتفاقی برای این چربی می افته ؟
من حدس می زنم در اثر گرما داخل شیر میره، چون در اثر گرما فکر کنم ویسکوزیته کم بشه.
من امتحان کردم شیر سر نرفت ، اما نمی دونم روغن روی دهانه باقی موند یا نه ! و اینکه چون روی دهانه وجود داشت شیر سر نرفت یا چون به داخل شیر نفوذ کرد ، این اتفاق نیافتاد …
توجیهم برا این تجربه ی روغنی شدن دهانه قابلمه
زمان جوش اومدن و سر رفتن شیر نسبتا کوتاهه، و بعید میدونم تو این زمان روغن دهانهی قابلمه تبخیر شه. ضمن اینکه حجمی از شیر هم داخل قابلمه هست. و گرمای اجاق صرف افزایش دمای شیر و روغن میشه. پس احتمالا موقعی که شیر به دهانه میرسه، دهانه هنوز چرب هست.
به همین دلیل وقتی بخار میخواد فرار کنه رقابت بین شکستن پیوند چربی-چربی دم های لیپیدی شیر و روغنِ دهانه (احتمالا پیوند وان در والس) با پیوند اب گریزی (کاهش انتروپی) دم های لیپیدی رو به هوا در وسطهای قابلمه هست. و خب معمولا پیوندهای انتروپیک پایداری کمتری نسبت به پیوندهای وان دروالس دارن.
پ.ن. منظورم از پیوند اب گریز و یا پیوند انتروپیک یه پیوند شیمیایی نیست. صرفا یه همراهی فیزیکی به قصد افزایش انتروپی مولکول هاس. و نمیدونم اگه پیوند صداش نکنم، چه جوری صداش کنم