از دسته سنگ‌های رسوبی با منشا بیولوژییک است. منشا آن به دوران رسوب مواد در اعصار پیشین زمین بازمی‌گردد. میل شدید آهک برای ترکیب با فلزات، مشکلاتی در مسیر کاربرد آن در مجاورت فلزات پدید می‌آورد. اما در صنعت ساخت و ساز، کاربردهای مفید فراوای دارد. دانستنی‌های زیادی در مورد این سنگ رسوبی، معدن سنگ آهک و مصارف آن وجود دارد که بی‌شک در فرصت این مقاله نمی‌گنجد.
در این مطلب:
- از ترکیب شیمیایی و خواص آهک با شما می‌گوییم.
- با مصارف آن در صنعت بیشتر آشنا می‌شویم.
- معادن نام آشنای این ماده را مرور می‌کنیم.
تا انتهای نوشتار با ما همراه بمانید.
آهک چیست؟
سنگ آهک در واقع رسوب لاشه‌های گیاهی و جانوری با منشا زیستی است که طی میلیون‌ها سال تشکیل یافته‌اند. این رسوبات تا رسیدن به دوران ما، به سنگ‌هایی با قابلیت ذوب ۲۵۰۰ درجه سانتی‌گراد تبدیل شده‌اند. میل شدید آهک برای ترکیب با آب، نگهداری این ماده را دشوار و حساس نموده است.
فرایند تبدیل سنگ آهک به ماده‌ای قابل استفاده، در کوره و طی مراحلی با تحمل دمای ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد صورت می‌پذیرد. هدف از این مراحل، تبخیر و خروج رطوبت اضافه و در نهایت، آماده نمودن آن برای استفاده در صنایع گوناگون است. محصول نهایی چنین فرایندی آهک زنده نام دارد که با خواصی متفاوت، آماده بهره برداری است.
برای استفاده نهایی از این محصول در کارهای ساختمانی مراحل دیگری نیز، لازم است. در این مرحله آهک زنده را با آب ترکیب و آهک شکفته تولید می‌کنند. این ماده قلیایی، به شکل خالص یا در ترکیب با خاک و ماسه، به نام شفته آهکی شناخته می‌شود. شفته، جهت ملات مصرفی در اندود کردن دیوارها بکار می‌رود.
عمده‌ترین مصارف آهک کدامند؟
آهک یا اکسید کلسیم به فرمول شیمیایی Cao ماده‌ای سفید رنگ، سخت و بی بو است. خاصیت قلیایی آن در تماس با پوست دست و چشمان، ایجاد خارش و سوزش می‌کند.
این ماده از دوران باستان در کنار چوب و سنگ به عنوان یکی از مصالح مهم ساختمانی کاربرد داشته و از آن در ساخت و ترمیم پل‌ها و محکم کردن اتصالات استفاده شده است. ایرانیان از دیرباز از آهک را به شکل ملات (ترکیب آهک و آب) ساروج (ترکیب دوغاب آهک با خاکستر) و ملات شفته (آهک و خاک) بکار برده‌اند. از دیگر کاربردهای آن نیز، در مهار رویش گیاهان ناخواسته حریم جاده‌ها و گندزدایی در کشاورزی می‌توان نام برد.
از خواص آهک زنده چه می‌دانید؟
آهک زنده، سفیدرنگ و دارای دمای ذوب بالاست. همین قابلیت، آن را برای استفاده در سطح کوره‌ها مفید می‌کند.
مرحله پخت آهک، شامل خروج Co2 از سنگ حاوی آهک است که توسط حرارت دادن به آن صورت می‌گیرد.
انواع سنگ آهک تولیدی بطور کلی در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
آهک آواری: عوامل طبیعی نظیر باد و باران، قادرند آهک را دچار فرسایش نموده و پس از انحلال، مجددا در محلی تازه رسوب دهند. حاصل این مراحل، ماده جدیدی است که به سنگ آهک آواری معروف است.
آهک زیستی: این نوع مستقیما حاصل فرایندهای بیولوژیک در جاندارانی است که قرن‌ها پیش در طبیعت صورت گرفته و طی آن یون‌های بی‌کربنات و کلسیم پس از پیوند با هم رسوب یافته‌اند.
آهک شیمیایی: در تشکیل این نوع، برخلاف نمونه قبلی جانداران تاثیر چندانی ندارند. تراورتن نمونه‌ای از این محصول است که در اثر فعل و انفعالات شیمیایی، به شکل غیر محلول درآمده و رسوب نموده‌اند.
آشنایی با معادن سنگ آهک ایران
معادن آهک فراوانی در نقاط مختلفی از ایران وجود دارد. از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به معادن پیر بکران اصفهان و چند مورد در خوزستان، کرمان، لرستان و فارس اشاره نمود. آهک استخراج شده از این معادن، پس از تصفیه و طی مراحل لازم، به شکل آهک زنده و نیز آهک خالص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علاوه بر مصارف داخلی، سالانه مقادیر زیادی انواع آهک به کشورهای همسایه صادر می‌شود. نیاز مبرم این کشورها به دلایلی از قبیل بازسازی مناطق جنگی یا ترمیم و توسعه زیرساخت‌ها شکل گرفته است. صرف‌نظر از علت، تقاضای رو به فزونی برای این تولیدات، در انواع آهک زنده، هیدراته، کلوخه، میکرونیزه و پودر سنگ آهک باعث شده تا صنایع استخراج و تبدیلی آن نیز روزبه روز گسترش یابند.
شرکت آداک تجارت لیان از منابع معتبر در استخراج، تولید و عرضه این محصولات ساختمانی در سطح منطقه است.
مصارف متنوع آهک در صنعت
بیشترین کاربرد آهک به‌عنوان یکی از مصالح ساختمانی برای مردم شناخته شده است. این در حالی است که آهک، در صنایع دیگر مانند چینی سازی، صنایع غذایی و تصفیه قند، سیمان پزی و شیشه گری نیز موارد استفاده زیادی دارد.
آهک در کشاورزی و به عنوان گندزدا کاربرد دارد. در صنعت جاده‌سازی و عمران نیز، این ماده نقش مهمی ایفا می کند. رویش بی‌رویه گیاهان در مناطقی که ریشه‌ها، مانعی در مسیر ساخت و ساز جاده‌ای هستند، به یکی از مشکلات پیش روی مجریان پروژه‌ها تبدیل می‌شود. استفاده از آهک، برای ممانعت از این مورد، راهی آسان و مقرون به صرفه است.
کلام پایانی
در انتهای این نوشتار کوتاه، بار دیگر بر مزایای کاربردی آهک، در انواع مختلف تاکید می‌شود. محصول نهایی معدن سنگ آهک، نقش مهمی در صنایع گوناگون ایفا می‌کند. تشریح کامل مراحل استخراج سنگ اهک تا رسیدن به محصول نهایی و کاربردی، در این مجال کوتاه نمی‌گنجد.
اما به مصارف و نحوه تولید آن در طی نوشتار، اشاره کوتاهی شده است.
شرکت آداک تجارت لیان، یکی از تولیدکنندگان بنام سنگ آهک در سطح کشور و منطقه است. این مجموعه توانسته در زمینه استخراج، فراهم آوردن نیازهای داخلی و صادرات گام های مثبت و موثری بردارد.