با کمی داده کاوی در آرشیو ده سال گذشته شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و هواشناسی تهران به نتایج جالبی دست پیدا کردم. این نتایج می تواند در برنامه ریزی برای کارهای آینده بسیار موثر باشد.
از نظر فصلی در سال های 85-88 تابستان، در 88-91 پاییز و در 91-95 پاییز و زمستان آلوده ترین فصول بودند. در طی این سال ها نه تنها بازه زمانی آلودگی هوا نزدیک به سه برابر شده بلکه غلظت عوامل آلاینده هم دو برابر شده است. دلیل جابه جایی فصل آلودگی عمدتا افزایش جمعیت است چرا که در فصول سرد منابع ساکن سهم 40 درصدی در انتشار آلاینده ها را داشتند.
مرکز انتشار آلاینده ها مرکز شهر است که با وزیدن باد شمال غربی این آلودگی به شرق و شمال شرق تهران انتقال می یافت. اما با توجه به رشد حاشیه نشینی در غرب تهران و جمعیت مهاجر آن، آلودگی های حاشیه غرب تهران هم به درون شهر انتقال می یابد. یعنی تهران دو کانون آلودگی دارد، مرکز شهر و حاشیه جنوب غربی تهران. در حال حاضر این دو کانون از هم فاصله زیادی دارند اما در صورت عدم اقدام امکان تجمیع این کانون ها وجود دارد. درخت کاری در این کانون ها باید در اولویت باشند.
آلوده ترین ساعات قبلا بازه زمانی 7-9 صبح بود ولی در پنج سال اخیر آلوده ترین ساعات به 19-22 شب تغییر پیدا کردند. آلوده ترین ساعت 21 شب است. واضح است که تدابیری مثل تعطیلی مدارس دیگر تاثیر خود را از داده اند و باید فکری برای ترافیک شبانه شهر کرد.
افزایش چشم گیر ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون PM2.5 در طی این چند سال بسیار نگران کننده است. این عوامل به سختی تصفیه می شوند. تحرک کمی دارند و نسبتا پایدار اند بنابراین بارندگی ، وزش باد و حتی فیلتراسیون هوا قادر به حذف آن نیستند. این ذرات ریز می توانند بیماری های قلب و ریه را تشدید نماید و باعث اثراتی مانند علائم قلبی و عروقی، آریتمی های قلبی، حملات قلبی، علائم تنفسی، حملات آسم و برونشیت گردند. منبع اصلی انتشار آن هم احتراق ناقص است .
به نظر شما چه عواملی ممکن است در ده سال آینده موجب تشدید بیشتر آلودگی شوند؟ چگونه می شود از این عوامل پیشگیری کرد؟
«ترکیب شیمیایی ذرات بسته به محل، زمان و آب و هوا متفاوت بوده و منابع انتشار آن شامل انواع فعالیت های احتراقی (وسایل نقلیه موتوری، نیروگاهی، سوزاندن چوب، و غیره) و فرایندهای صنعتی خاص می باشد. این ذرات هم به طور مستقیم ساطع شده و هم به شکل آلاینده ثانویه در جو شکل می گیرند. »
اینکه در مورد بازه آلودگی هوا و طولانی شدن آن بحث شده، نتیجه جالبی هستنش ولی برای بررسی چرایی این مساله بررسی های بیشتری باید بشه. (دقیقا از کی تا کی بوده و حالا چطور شده؟ طی سال های مختلف چطور تغییر کرده ؟) مثلا شرایط هواشناسی هم بررسی بشه ببینیم باد چه تغییری داشته!؟ دما؟ پایداری؟ مسلما اینکه کیفی راجع به مسایل صحبت بشه خیلی به نتیجه نمیرسونه کارو. عدد و رقم درست همیشه کمک میکنه.
سهم منابع ساکن در فصول سرد 40% عدد نادرستی است. طولانی شدن دوره آلودگی هوا هم اگر درست باشه ارتباط خاصی با این نداره. اگر هم داشته باشه کمه. اینکه جمعیت زیاد شده یعنی هم خونه ها زیاد شدن هم ماشین ها هم … چطور نتیجه گیری شده که منابع ساکن فقط تاثیر داشتن ؟ خونه گاز طبیعی میسوزونن که کلا آلودگی کمی تولید میکنه. چنتا عدد و رقم میگم به اینا توجه کنین:
موتورسیکلت کاربراتوری (تولید الودگی حدود 20 گرم در کیلومتر)
پیکان کاربراتوری (یا کلا هر ماشین کاربراتوری) حدود 40 گرم در کیلومتر؛ یعنی ما اگه یه پیکان کاربراتوری رو حذف کنیم انگار 15-16 تا پراید رو حذف کردیم!
درخت کاری تاثیر خاصی ندارد، شاید جلوی تهویه آلودگی هوا رو هم بگیره و اوضاع رو بدتر کنه. دو کانون هم که اعلام شده مبنای علمی ندارد. منابع همه جا گسترده شدند. صنایع یه جا، خودروها و موتورسیکلت ها یه جا، خودروهای سنگین یه جا، کانون زیاده! خلاصه مهم منابع آلاینده اند که از چه نوعی هستند و کدوم ها بیشترین تاثیر رو دارن.
مورد سه سوال خوبیه. برای خود ما در گروه مکانیک هم سواله این، اگه یکی جوابش رو پیدا کنه که چرا این اتفاق می افته و ما شب ها اوج آلودگی را داریم، اتفاق خوبی خواهد بود. بعضی ها میگن خودروها دیزلی سنگین و کثیف اون ساعت ها زیاد تردد میکنند. یه چند نفری باید کفشاشونو پاشون کنن برن تو شب تعداد خودروهای دیزلی رو بشمرن بفهمیم چه خبره.
تعطیلی مدارس دو بحث داره:
یه مقدار ترافیک و تولید آلودگی کمتر میشه، که خب بالتبع بی تاثیر نیست.
کودکان کلا گروه حساسی نسبت به آلودگی هستند و آلودگی هوا تاثیرات سلامت جدی روی اونها داره. خب مدارس تعطیل بشه احتمال هست که کمتر در معرض آلودکی هوا قرار بگیرن. البته این هم باز خودش مساله ست. بچه ها مدرسه که میرن بیشتر سره کلاس نشستن، یعنی یک محیط بسته، تعطیل باشن تو کوچه نمیان بازی کنن؟ در معرض بودنشون بیشتر نمیشه؟ نمیدونم …!
در مورد مورد چهارم هم شرکت کنترل کیفیت هوا مطالعات سلامت خوبی انجام داده. یه کتاب هم چاپ شده جدیدا در حوزه سلامت و آلودگی ها. مطالعه بشه دید خیلی خوبی میده. مردم هم از اطلاعات آن به زبان ساده مطلع بشن مفیده.
##سوالات مهم
کشور های دیگه تو زمینه آلودگی هوا چیکار کردن ؟
این که میگن بلند مرتبه سازی آلودگی تهران رو تشدید کرده واقعا درسته؟ شهرهای بزرگ و الوده دنیا که پر برج هستند به این نتیجه رسیدن یا ما داریم یه پدیده جدید کشف میکنیم؟
ما یه بار قبلا ایده زدیم زوج و فرد رو دائمی کردیم، کاری که هیچ جای دیگه دنیا نکرد (مگر موقتی) نتیجش چی شد؟
کسی بررسی کرد اصلا؟ بالاخره از اشتباهات گذشته باید درس گرفت یه جایی!
نتیجه اینکه موتورسیکلت ها الان یه معضل جدی اند زوج و فرد نیست؟
اینکه تعداد خودرو و مالکیت خودرو زیاد شد چی؟
این که مردم علاقه ای نداشتن خودرو فرسودشون رو از دور خارج کنن چون یه پلاک مفتی بود چی؟
ارتباط بهبود کیفیت هوا و تکنولوژی های جدید چیه؟ ما اون تکنولوژی ها رو تو ایران داریم؟ اصلا فکر میکنیم بهشون؟ مثلا یه تکنولوژی خوب تپسی و اسنپ اند، مفید نیستند؟
