قدمت سد سازی چقدره؟
حجم ابی که اولین سدها در خودشون نگه میداشتن و هدف اولیه ساخت اونا چی بوده دقیقا؟
وقتی سد نبود مردم چه کار می کردن؟
چی شد که نیازمند به سدها شدیم؟
رابطه وجود ریزگردها و ساخت سدها دقیقا چطوریه؟ چقدر وجود ریزگردها به دلیل ساخت سدهاست؟
خب از قدیم برای مهار و تغییر مسیر آب از سد استفاده می شده. مثلا برای ذخیره سازی جهت کشاورزی و تامین آب بعضی شهرها. در کل آب رو از طریق سدها به مسیر دلخواه روانه می کنن. حالا برای تاسیس هر سدی ابتدا باید مطالعات زیست محیطی و … صورت بگیره تا ببینن ضرر احداث بیشتر هست یا سودش؟
من هنوز دقیق متوجه نشدم سد چه کمکی به کاهش ریزگردها میکنه؟
من کارشناس سد و تالاب و محیط زیست نیستم. اما چیزی که طی مطالعاتم فهمیدم این بوده که با خشک شدن بستر تالاب ها و مسیرهای آبی، چی به جا می ماند؟ شن و غباری که تو بستر اونها وجود داره و با یه باد و طوفان از جاشون بلند میشن. یعنی سد سازی اگر بدون مطالعه و غیر اصولی باشه یکی از عوامل خشک شدن مسیری هست که قبلا توش آب جاری بوده مثل اتفاقی که در تالاب هور العظیم بر اثر سدسازی افتاده و باعث ایجاد گرد وغبار کنونی در خوزستان هست گویا.
چون نیاز داریم از منابع آبی که داریم رو به صورت هدفمند استفاده کنیم. برای مصارف کشاورزی و یا تغییر مسیر آب.و کنترل سیلاب و تولید برق آبی
قدیمی ترین سد دنیا، سدی پنج هزار ساله در کشور مصر هست و در ایران سد درودزن در فارس مربوط به زمان هخامنشیان هست که حجم مخزنش 960 میلیون متر مکعب هست. تو اون دوره برای مصارف کشاورزی و آبیاری استفاده میشده.
سوال
چرا هدفمند شدن رو نیاز داریم؟ قبل از این که سدی کلا ساخته بشه بشر چه می کرده؟ نیاز نداشته؟ چی باعث ایجاد این نیاز شده کلا؟ کشاورزی نمی کرده؟
من دوره های تحول زندگی بشر رو دقیق نمی دونم. اما ابتدا که بشر تو غار زندگی می کرده و هنوز کشاورزی نمی کرده احتمالا فقط جهت رفع نیاز روزانه اش به آب احتیاج داشته و با توجه به اینکه هنوز جمعیت ها و شهرنشینی نداشته جایی رو پیدا می کرده که این نیازش رو رفع کنه.
اما زمانی کشاورزی شکل گرفته وتمدن ها ایجاد شدن، خب برای این جماعت و زمین های وسیع کشاورزی باید فکری میشده به خصوص جاهایی که از بارش های کمتری برخوردار بودن. احتمالا مورد به مورد باید بررسی شه که سد با چه هدفی ایجاد شده. همه جا که زمین های کشاورزی کنار رودها نبوده احتمالا!!!
خب زمین کشاورزی که دقیقا کنار منابع آبی نبوده پس باید به صورتی آب رو منحرف کرده و بعد استفاده می کردن.
مثلا من اگر بودم چه می کردم؟ زمین من جایی هست که 1 کیلومتر با رود جاری فاصله داره، بهترین راه اینه که آب رو جایی ذخیره کنیم تا هم ذخیره آبی داشته باشیم و هم بتونیم منحرفش کنیم برای مصرف شهرها.
فکر می کردم کشورهای خشک بیشتر سد میسازن. اما گویا اینطورام نبوده!!! روند سد سازی از 1880 تا 2000 رو اینجا ببینید.
چقدر امریکا شمالی سد ساخته !!! یه جا که متاسفانه منبعش رو الان یادم نمیاد می خوندم که امریکا شروع کرده به تخریب سدهاش.
اینجا (با فیلتر شکن وارد شوید!) می تونید یه ویدئو از تخریب سد در آمریکا و رونق دوباره زندگی قزل آلا ها ببینید.
ببینید اگه در مورد سدسازی بخواهیم بگوییم منافعی دارد یا نه بطور حتم داره ولی در کنار بررسی ضررهایش باید بگم که در ایران اصلا روی این موضوعات کاری ندارند، مثلا شرکتی مثل مهاب قدس که مشاور سدسازی و زیر نظر وزارت نیرو هم هست، بیشتر کارش اینه که مطالعه کنند کجا سد بسازند و اینکه سدسازی خوب هست یا نه، مخالف ماهیت وجودی خودشان می دانند ولی آنچه که همه باید بدونیم اینه که سدسازی مثل راهسازی و مثل بسیاری کارهای عمرانی دیگر بافت و چرخه طبیعی منطقه را به هم می زنه و آسیب های زیادی به تالابهای داخلی مثل گاوخونی، هامون، دریاچه ارومیه و شاید بختگان و … وارد میکنه و کرده، مسئله اینه که باید در نظر بگیریم روی کدام رودها سد بزنیم؟ برای مثال روی رودخانه های داخلی که در تالابها و دریاچه های داخلی سرریز دارند سدسازی میتونه احمقانه باشد، میشه مثل قضیه برج میلاد با وجود قله توچال در تهران، اما برای رودخانه هایی که به دریاهای عمان، خلیج فارس یا حتی خزر میریزه باید با رعایت کلیه جوانب و شیوه های نوین و در حالیکه کمترین آسیب را وارد می کنند در اولویت سدسازی قرار بگیرند و همچنین قرار دادن شهرها در نقاطی که آب رام گشته، زیانها را به حداقل رساند.
سدسازی خوب است اما افراط در ساخت سد و دخالت بیش از حد در جریان نرمال طبیعت نتیجه معکوسی خواهد داشت که ما در کشور خودمان چند نمونه از این اتفاق را داریم . در کلیت معتقدم بشر نباید فراتر از یک حد و حدودی در طبیعت دخالت کند زیرا منجر به تخریب زیست بوم شده و تداوم زندگی انسان را در آن منطقه به خطر می اندازد