در یکی از سئوالات جذاب پادپرس به اثری به نام «اثر تولیدی» یا generation effect اشاره شده که به طور خلاصه به این معنی هست که «با فعالیتهای مناسب برای تولید یک محتوا، امکان به خاطرسپاری و بازیابی اونها در مغز بالا میره».
این اثر به طور کلی از طریق بررسی نحوه بازیابی اطلاعات در ذهن قابل فهم هست. وقتی یک حافظه در ذهن شکل گرفته، به یاد آوردن یا بازیابی اون چطور اتفاق میوفته؟ هرچند اجماع کاملی رو مکانیسمهای مختلف مغز وجود نداره ولی مهمترین مکانسیم بازیابی حافظه در مغز، از طریق شروع از کلیدهایی اولیه (شرایط اولیه) و تحول زمانی سیستم عصبی برای رسیدن به حافظه اصلی هست.
با شروع از اطلاعات اولیه، ذهن شما شروع به چرخش میکنه، عصبها شروع به فعالیت میکنن و حالت ذهن کم‌کم به سمت مطلبی که قرار بوده به خاطر بیارین، میره. مثلا وقتی اسم دوستتون که چهار کلمه‌ای مثل «محمد» هست، قراره بازیابی بشه، ممکنه فقط اول یا آخر اسم رو بدونین و بعد با فعالیت مغز به اسم «محمد» برسین. در حالتهایی هم ممکنه این اتفاق نیوفته.
البته مغز حقه‌هایی هم برای تسریع بازیابی داره. یکی از مهمترین این حقه‌ها، ارتباط بین خصوصیات مختلف یک پدیده به هم هست. منظور چیه؟ دوستتون وقتی در ذهن شما ذخیره میشه، علاوه بر اسم خصوصیات دیگه‌ای هم ممکنه در ذهن شما نقش ببنده، مثلا تیپ، قد، یا خصوصیت اخلاقی. هرچقدر این خصوصیات بیشتر در ذهن باشه، مغز ارتباط قویتری بین اونها ایجاد میکنه و در موقع بازیابی سریعتر عمل میکنه. مثل اگر دوستتون خوش‌اخلاق هست و خوش‌تیپ، با سرعت بیشتری اسمش یادتون میاد تا اینکه فقط اول اسمش رو بدونین!
این اتفاق چه ارتباطی با نوشتن مطالب یا حل مسئله به جای خوندن راه‌حل داره؟ از یک نظر، وقتی شما به طور عمیق زمانی رو صرف نوشتن و ویرایش یک متن یا حل یک مسئله میکنین، خصوصیات بیشتری از اون متن یا حل در ذهن شما شکل میگیره تا اینکه صرفا مطلب مشابهی رو بخونین. بنابراین در حالتی که به طور شخصی اقدام میکنین، حافظه هم قویتر و هم با خصوصیات متنوعتری در ذهن شکل میگیره. البته این کار باید با تمرکز کافی باشه وگرنه تفاوتی با خوندن سرسری ایجاد نمیشه! دقت کنین که در مورد تکرار کردن یک مطلب، حرف نمیزنیم بلکه در مورد کار عمیق روی اون حرف میزنیم. یعنی مثلا به جای اینکه «جواب یک مسئله ریاضی» رو بارها بخونین تا در ذهن بمونه، با اینکه خودتون از اول شروع به حل اون مسئله کنین، تفاوت داره.
شما چه تجربه‌ای از این اثر دارین؟