دیروز روحانی بودجه ی سال 97 رو داد به مجلس. من همیشه برام سوال بوده که توی کشورهای مختلف بودجه رو چه جوری برنامه ریزی میکنن.
به نظر شما در این سطح کلان، چه مواردی باید در نظر گرفته بشه برای برنامه‌ریزی بودجه‌ی یک کشور؟
آیا همه ی کشورها از یه اصول ثابتی استفاده می کنن؟
در بریتانیا بودجه توسط رییس خزانه که تمام امور مالی نظام سلطنتی بریتانیا را برعهده دارد به مجلس عوام تقدیم می‌شود تا به رای گذاشته شود. رییس خزانه در بریتانیا پس از نخست وزیر جزو قدرتمندترین افراد است.
پی‌نوشت: در بریتانیا یک مجلس اعیان هم وجود دارد.
توی جاهای معتبر میتونید ساختار بودجه ایران رو ببینید مثلا این وبلاگ. مهمترین قسمت هزینه های جاری و عمرانی هست. هزینه های جاری اساسا برنامه ریزی لازم نداره چون مشخص هست (چیزهائی مثل حقوق کارمندان، یارانه ها). چیزی که معمولا روی اون مباحث و دعواهای زیادی میشه هزینه های عمرانی و عملکردیه.
به دلیل عظیم بودن ساختار دولتی، درصد هزینه های عمرانی توی ایران به نسبت پائینتر از جاهای دیگه هست. ولی دیدگاه تخصیص بودجه، در کل به عملکرد دستگاه در دوره خاصی مثلا یک ساله یا دو ساله بستگی داره. این البته تئوری کار هست. در عمل نقش لابی گری سیاسی خیلی پررنگتر از معیارهای نظری هست و حتی در زمانهائی این لابی ها میتونن اونقدر قدرتمند باشن که معیارها رو به شکلی عوض کنن که دستگاه خاصی بودجه بیشتری ببره. این فرآیند در بودجه فدرال آمریکا هم تا حد زیادی به همین شکل انجام میشه. شاید در مورد مباحث کنگره و دولت و تعطیلی دولت توی آمریکا شنیده باشید که به همین فرآیندها برمیگرده. توی ایران هم مهمترین لابی گری ها توی مجلس انجام میشه و اگر که به نتیجه نرسه، هرچند مثل آمریکا دولت تعطیل نمیشه ولی فرآیند لایحه چند-دوازدهم را اجرا میکنه که عملا براساس سال قبل با نسبت های 1/12 برای هر ماه از خزانه خرج میکنه.