چندسال پیش دوستی ازم راجع به کاشت زعفران پرسید، من هم چون پدربزرگم اهل بجستان (از شهرستان‌های خراسان جنوبی) بودند و پدر ایشون زمین زعفرون داشتند، از ایشون پرسیدم. اطلاعات زیر، تجربه‌ی پدربزرگم از کاشت زعفران هست و جزئیاتی که از نظر ایشون حتما لازم بود بهش دقت شه؛ چیزهایی مثل تعداد زعفرون، زمان آبیاری زعفران، خصوصیات زمین مورد کشت و … . 
این اطلاعات رو خودم در وب پیدا نکردم. از آن طرف از @baratii.nazanin و دوره‌ی آموزشی سئو که شروع کردند الهام گرفتم تا چنین آموزشی را در اختیار سایر دوستداران کاشت زعفران، این گیاه کم‌آب و مناسب شرایط بی‌آبی ایران، قرار دهم:
کدوم پیاز زعفران؟ از کجا تهیه کنم؟
پیاز زعفران شبیه پیاز گل است، پوست زرد دارد. هر چه پیاز درشت‌تر باشد بهتر است. برا تهیه ی پیاز از بجستان یا قائن تهیه کنید پیازهای مناسب‌تری دارند.
چه تعداد زعفران مناسب زمین من هست؟
برای هر مترمربع زمین، اگر میخواید زمین را پُر[1] بکارید ۱ کیلوگرم پیاز لازم هست و اگر میخواید تُنُک[2] بکارید یک سوم این مقدار.
وقتی که زمین را پر می‌کارید، سر سه سال زمین پر از زعفران می‌شود و بعد از آن دیگر نمی‌توانید در آن زعفران بکارید. مگر اینکه خاک زمین را نیم متر بردارید. اگر زمین را تنک بکارید، بعد از ده سال این اتفاق می‌افتد و زمین پر از زعفران می‌شود.
برای کسانی که خودشان زمین دار و صاحب زمین هستند کاشت پُر، مناسب‌تر هست.
قیمت هر کیلوگرم پیازِ خوب زعفران حدود ۵-۱۰ هزار تومن است. هر کیلوگرم گل نهایی معادل سه مثقال زعفران خشک میدهد.
آماده‌سازی زمین برای کاشت زعفران
برای کاشت زعفران، زمین بهتر است اول پاییز آماده شود: بیل زده شده و کود داده شده و زیر و رو شده.
اول پاییز با کمک یک بیلچه پیاز را در ۱۰-۱۵ سانتی‌متر پایین‌تر می‌نشانید. بعد از ۱۰-۱۵ روز به آن آب می‌دهید. بعد که کمی خشک شد با شن کش روی زمین را خراش می‌دهید، البته طوری که پیازها در نیاد.
همین طور می‌توانید پیازها را در تابستان، در زمین بکارید. در آن صورت اولین آبیاری در اواسط یا اواخر مهرماه خواهد بود.
چه مقدار زعفران؟
هر هزار متر زمین سال سوم تا روزی پنجاه کیلوگرم گل که معادل یک کیلوگرم زعفران خشک هست، میدهد. در هر سال حدود هفت تا ده روز زمین گل میدهد (که اوج آن همان پنجاه کیلوگرم است).
برداشت زعفران
این پیازهای زعفران تازه کاشته شده، بعد از ۱۰-۱۵ روز از اولین آبیاری گل می‌دهند. وقتی گل هنوز غنچه است و قبل از طلوع آفتاب باید آن را کشید. کشیدن به صورت ناگهانی و یهویی است که دم زعفران بلند شود. اگر روی غنچه‌های زعفران آفتاب بیفتد، غنچه باز می‌شود و کندن آن سخت می‌شود.
بعد که غنچه را کندی، با دست، گل زعفران را از وسط می‌شکافی و پرچم گل را که یک دم بلند حدود ۵ سانتی‌متر است و نصف آن قرمز است را از گل خارج می‌کنی. این پرچم را حتما با دُم آن دربیارید.
این گلها لازمه قبل از طلوع آفتاب چیده شوند و در همان روز هم پرچم گلها (زعفران مصرفی نهایی) از آن جدا شود تا کیفیت زعفران مناسب باشد.
به همین دلیل برداشت زعفران کار خیلی دشواری است. در اوج برداشت برای یک زمین هزارمتری، لازم است ۵۰ کیلوگرم گل ظرف مدت ۳-۴ ساعت در تاریکی چیده شود و ظرف ۲۰ ساعت آینده پرچم آن جدا شود. و این روند در طی ۷-۱۰ روز ادامه خواهد داشت.
بعد از برداشت زعفران
این زعفران تا یک هفته همین طور گل میدهد، در سال اول هر پیاز یک گل. وقتی گل زعفران تمام شد، تا عید هر ده روز یک بار زمین را آب می‌دهی. ولی بعد از عید دیگر تا پاییز نباید به زمین زعفران آب بدهی تا پیازها پوسیده نشوند. برای همین کاشت زعفران در مناطقی که بهار بارانی دارند امکان‌پذیر نیست.
اگر علف این زمین بلند شود، باید با اره درو کنید.
حواستان باشد پیازهای زعفران را پای دیوار نکارید که سایه نباشد، وگرنه پیاز زعفران گل نخواهد داد.
هر چه هوا سردتر باشد، برای کاشت زعفران بهتر است. اگر پاییز-زمستان باران و برف داشته باشد گل زعفران بهتر می‌شود.
پرسش
مطرح کنید تا این مقاله‌ی آموزشی را با کمکتان تکمیل کنم:
چه نکات دیگری در زمینه‌ی کاشت و پرورش زعفران دوست دارید بدانید؟
چه نکته‌ی دیگری در زمینه‌ی کاشت و پرورش زعفران می‌دانید؟
. متن اصلی اصلاح شد: