مواد صنعتی و پیشرفته به طور کلی به چهار دسته: فلز، سرامیک، پلیمر و کامپوزیت تقسیم میشن.
اما مواد پیشرفته چی هست اصلا؟ چقدر در پیشبرد فناوری و تکنولوژی اثر داره؟ و ما در ایران در تولید چنین موادی کجای کاریم؟
دنباله‌ی موضوع در زمینه تکنولوژی‌های پایه چه مشکلاتی داریم؟
به نظرم سوال خیلی خوبیه چون حرف از تکنولوژی که میشه من به جای اینترنت و فضای مجازی به فکر این مواد می افتم، چون کامپیوتر، اینترنت و تبع اونها فضای مجازی بسته به بستر هایی هستن که در دسته بندی مواد پیشرفته قرار میگیرن. ولی توی این دسته بندی که شما گفتین جای نیمه رساناها,ابر رساناها، مواد دو بعدی و… خالیه به نظرم. به طور خلاصه اگه بگم مواد پیشرفته یا advanced material به موادی گفته میشه خواص برتری از مواد عادی از خودشون نشون میدن مثل انتقال حرارت بالا، چرمی و سختی بالا، چگالی پایین، انتقال الکتریسیته بالا و…
این مواد در حال حاضر پایه های تکنولوژی های بنیان رو تشکیل میدن و به همین دلیل وقتی نیاز به خواص متفاوت باشه این مواد مقرون به صرفه هستن. از طرفی شناخت این مواد می تونه راه رو شاخک های کنجکاو دانشمندا رو به خصوص علوم پایه رو تحریک کنه و… یه مثالش گرافن Graphene هست که از کشفش ۱۲ ۱۳ سال بیشتر نمیگذره ولی کلی معنا جدید به علم اضافه کرده و خواصش که دیگه انتها نداره. اما اینکه ما کجاییم تو مواد پیشرفته رو کاغذ بدک نیستم ولی در عمل خیلی کار جدی انجام ندادیم شاید چون ما توی ایران پیروایم نه رهرو…
درسته مهرداد جان ما به نوعی پیرو حساب میشیم. حتی یک پیرو ضعیف. به واسطه رشته دانشگاهیم میدونم که خیلی از کارهایی که به عنوان پروژه ارشد انجام میشه وارد صنعت نمیشه. حتی به واسطه هزینه زیاد تولید این جور مواد و پیش فرض عدم حمایت هیچ نهادی، کسی سمت تولید مواد پیشرفته به صورت کاربردی نمیره. اما همون چیز هایی که تولید میشه به نظرت کیفیت و مرغوبیت خوبی داره؟ تو زمینه مواد شاید با جون افراد سر و کار داشته باشیم. یه آلیاژ با درصد ناخالصی از یک عنصر میتونه با از دور خارج شدن جون خیلیا رو به خطر بندازه.
درسته ولی معمولن برای کار های حساس مثل شهربازی نیاز هست که تولید کننده مجوز استاندارد بگیره مثلن از جایی مثل بنیاد رازی که خوب من دیدم که جاهای حساس سخت گیری های خوبی میکنن.
حالا چیز هایی که تولید میشه من چون با مواد آزمایشگاهیش سر و کار داشتم کیفیتشون قابل قبول و بعضن بالا هست.
بعضی شرکت ها هم که جدی تر از فاز آزمایشگاهی کار می کنن چون مجبور هستن توی بازار جهانی رقابت کنن باید کیفیت مطلوب داشته باشن.
تو فاز آزمایشگاهی معمولا مشکلی پیش نمیاد. اما وقتی بحث تجارت میرسه به خاطر هزینه های کم تر از خیلی استاندارد ها چشم پوشی میشه. ضمن این که ما خیلی کاربردهای حساس تر از شهربازی جاهایی مثل نیروگاه ها و پتروشیمی ها و… داریم که به خاطر خیلی از مسائل پشت پرده شاید هنوز هم داریم بسیاری از مواد رو وارد میکنیم، و در جاهای دیگه محصول داخلی رو به خاطر رانت با کیفیت پایین تولید میکنیم که این باعث کشته شدن بسیاری از افراد خواهد شد.
اینکه در هر سطحی، تکنولوژی میتونه براساس مواد خاصی باشه تقریبا واضح هست ولی این به معنی الزام نیست. مواد پیشرفته به ویژه در سطح نیمه رساناها قدرت مانور زیادی میده به نوآوری در این زمینه. تا اونجا که میدونم، در سطح کیفیت پائینی در ایران توان تولید داریم. دلیلش به نبود بعضی تکنولوژیها خیلی پایه برای لایه نشانی برمیگرده.
به عنوان یه فیزیکی باید اعتراف کنم ادعاها در مورد گرافن در کنار “نظریه ریسمان”، جز بزرگترین فریبهای مطرح شده از طرف علوم پایه برای جذب پشتوانه تحقیقاتی بوده. نه اینکه پیشرفت قابل توجهی باشه ولی بسیار محدودتر از اون چیز هست که ادعا میشه و البته در آینده هم ادامه پیدا میکنه.