خیلی از ما در جلسات طوفان فکری شرکت کردیم. این جلسات، معمول‌ترین روش برای تولید ایده و رسیدن به راه‌حل خلاقانه برای مسائل هستن. با وجود این، چیزی که معمولا در طول این جلسات اتفاق میوفته اینه که مهمترین اعضای تیم شروع به صحبت میکنن و ایده‌هاشون رو میگن. بقیه معمولا وارد بحث روی این چند ایده میشن و در نهایت روی راه‌حل به جمع‌بندی میرسن، بدون اینکه ایده‌های خیلی زیاد دیگه‌ای که ممکن بود تولید بشه، در نظر گرفته بشه.
این میتونه یکی از معایب طوفان ذهنی باشه:
-
بعضی از اعضای گروه ممکنه به دلیل خجالتی بودن حرف نزنن یا از اینکه پیشنهادهاشون رد بشه، بترسن.
-
بقیه ممکنه چیزی نگن، چونکه فکر میکنن ایده‌هاشون خیلی نامعموله یا بیش از حد واضحه.
-
افراد با شخصیت قوی ممکنه با صدای بلند پیش برن و از ایده‌هاشون دفاع کنن، بدون اینکه به پیشنهادهای بقیه گوش بدن.
-
و افراد محافظه‌کار ممکنه به تمایل داشته باشن که فقط راه‌حلهایی که ازشون مطمئن هستن، رو پیشنهاد بدن.
طوفان ذهنی میتونه در تشویق افراد برای فکر کردن به صورت جانبی در مورد یک مسئله موثر باشه. با این وجود، وقتی به چنین موانعی برخوردین، چه روشی برای رفع اونها دارین؟
تکنیک ذهن‌نویسی[1] چنین جایی وارد کار میشه، روشی که به همه توانائی مشارکت بدون ترس و واهمه رو میده. این روش میتونه راه‌حلهای احتمالی بیشتری نسبت به طوفان ذهنی سنتی تولید کنه. چرا؟
طوفان ذهنی سنتی در هر زمانی فقط به یک نفر اجازه صحبت میده. وقتی که همه صحبت کردن و بحث تموم شده، اکثر افراد ایده‌هاشون رو ویرایش کردن، دور ریختن یا به سادگی از یاد بردن. این مسئله «مسدود شدن» نام داره و میتونه خلاقیت و فعالیت در این جلسات رو کاهش بده. ذهن‌نویسی کمک میکنه تا بر این مشکل غلبه کنین.
در این مقاله، بهتون نشون میدم که ذهن‌نویسی چیه و چطور میتونین ازش برای افزایش خلاقیت در تیمتون استفاده کنین.
ذهن‌نویسی چیه؟
ذهن‌نویسی اولین بار توسط برند رورباخ[2]، در سال ۱۹۶۹ در یک مجله آلمانی مطرح شد. این تکنیک یه جور طوفان ذهنیه، در هر دو روش،قراره ایده‌ها و راحل‌های مختلفی برای یک مسئله تولید شن. فقط تو ذهن‌نویسی به هر کس فرصت برابری برای مشارکت داده میشه و این باعث میشه تا همه افراد گروه بدون «مسدود شدن» در مورد مسئله فکر کنن.
یه جلسه‌ی ذهن‌نویسی چند مرحله داره:
مرحله اول: آغاز!
افراد گروه رو دور یک میز جمع کنین،
-
روبروی هر فرد یک برگه کاغذ بزارین.
-
از افراد بخواین در بالای برگه مسئله‌ای که همه به دنبال حلش هستن رو بنویسن.
نکته: کسی نباید اسمش رو بنویسه. -
یک نفر رو به عنوان ناظر انتخاب کنین و هر دور رو زمان‌بندی کنین.
مرحله دوم: مشارکت فردی
به گروه سه دقیقه فرصت بدین تا سه ایده برای حل مسئله بنویسن.
نکته: کسی نباید تو این مرحله ایده‌ها رو ویرایش کنه یا سعی کنه به شکل ایده‌آل دربیاره! به افراد اجازه بدین که به «شکل آزاد» یادداشت‌برداری کنن و اجازه هیچ بحثی رو به کسی ندین.
مرحله سوم: بغلی بگیر!
بعد از سه دقیقه، مرحله بعدی رو شروع کنین.
-
برگه‌ها رو جمع کنین،
-
اونها رو بُر بزنین و جابجا کنین،
-
بعد به افراد برگردونین.
نکته: حواستون باشه که کسی نباید برگه خودش رو دوباره پس بگیره. -
از همه بخواید که سه ایده جدید روی برگه‌ای تازه‌ای که دریافت کردن، بنویسن. هر نفر میتونه از سه ایده‌ی قبلی استفاده کنه، یا ایده‌های کاملا جدید رو مطرح کنه.
مرحله چهارم: بچرخ تا بچرخیم!
ناظر تصمیم می‌گیره که مرحله‌ی سوم چند بار باید تکرار بشه.
مرحله پنجم: پایان!
وقتی همه مراحل تموم شد،
- برگه‌ها رو جمع کنین،
- همه ایده‌ها رو روی یک وایت‌بورد بنویسین تا همه ببینن.
- بعد شروع کنین به بحث روی اینکه کدوم ایده بهترین نتیجه رو برای مسئله‌ی حال حاضر تولید میکنه!
ذهن‌نویسی چه برتری‌هایی نسبت به طوفان فکری داره؟
ذهن‌نویسی مزایای مختلفی نسبت به طوفان فکری ساده داره، مثلا:
-
در ابتدای مرحله‌ی اولیه تولید ایده، بحثی وجود نداره و میتونین در زمان کوتاهی تعداد خیلی زیادی ایده تولید کنین.
-
همه اعضای گروه، حتی افراد ساکت و خجالتی، شانس برابری برای مطرح کردن ایده‌هاشون دارن.
-
همه چیز به شکل ناشناس انجام میشه، کسی نمیدونه کی چه ایده‌ای رو مطرح کرده، در نتیجه آزادی زیادی برای خلاقیت بسیار زیاد وجود داره! شرکت‌کننده‌ها تشویق میشن که راه‌حلهایی رو ارائه بدن که ممکنه به نظر بسیار نامعمول بیاد یا در حالت معمول مورد استقبال قرار نگیره.
-
عوض کردن برگه‌ها، به افراد اجازه میده که از ایده بقیه استفاده کنن و ایده‌های جدید بسازن، البته به شکلی بسیار متمرکزتر و خلاقانه!
هم شرکت‌کننده‌های درون‌گرا و هم افراد برون‌گرا میتونن در ذهن‌نویسی مشارکت داشته باشن و در زمانی کمتر تعداد بیشتری ایده تولید کنین!
چه وقت از ذهن‌نویسی استفاده کنیم؟
ذهن‌نویسی تقریبا برای حل هر مسئله‌ای قابل استفاده‌ست. این فرآیند میتونه در بازاریابی، طراحی، و حوزه‌های خلاقانه استفاده بشه، ولی در حوزه‌های دیگه هم مقبولیت زیادی داره. هر وقت که میخواید و میتونید از طوفان ذهنی سنتی استفاده کنین، میتونین از ذهن‌نویسی هم استفاده کنین.
با وجود اینکه طوفان ذهنی رایج‌ترین روش برای تولید ایده در یک گروهه، ذهن‌نویسی میتونه بسیار موثرتر باشه، چون همه افراد رو به شکلی برابر در فرآیند تولید ایده، مشارکت میده!
