همیشه میشنوم شاخص بورس پ واحد رشد کرد و یا ت واحد کاهش پیدا کرد.
یکای این واحد چی هست؟ یا اصلا یکایی داره و فقط تعداد سهام رو میشماره؟
شاخص ها (چه شاخص كل و چه شاخص هم وزن) واحد و يكايى ندارن و يه عدد نرمال شده ن. شاخص كل در واقع مجموع ارزش روز معاملات سهام بزرگتر به ارزش معاملات در يه روز مبدا هست (روزى كه شاخص يك بوده).
شاخص بورس نسبت ارزش کل بورس به سال پایه هست. فکر کنم که برای ایران سال ۶۹ سال پایه به حساب میاد. برای این سال شاخص رو ۱۰۰ در نظر میگیرن و بعد براساس قیمت سهام و تعداد سهام، کل ارزش بورس محاسبه و بر ارزش بورس در این سال تقسیم میشه. به طور ساده، اگر ارزش کل بورس در سال پایه (مثلا ۶۹) رو بدونین، با ضرب شاخص بورس در اون و تقسیم بر ۱۰۰، ارزش اسمی کل بورس در امروز رو به دست میارین. نتیجه اینکه این شاخص چون نسبت دو کمیت هم واحد هست، واحد نداره!
معمولا دو نوع شاخص برای بورس محاسبه میشه: شاخص کل و شاخص هموزن. در شاخص کل، سهم شرکتها براساس میزان سهامی که ارائه کردن (بزرگی و کوچیکی) به طور خودکار وارد میشه. اگر این وزن رو حذف کنیم، به شاخص هموزن میرسیم که نشون میده قیمتهای تمام شرکتها با وزن یکسان به چه شکلی تغییر کردن. مبنای شاخص هموزن برای ایران شال ۹۳ و ۱۰۰۰۰ هست.
جزییاتی خیلی ریز در محاسبات وارد میشه که تغییر کلی در تفسیر ایجاد نمیکنه، مگر اینکه بسیار حرفهای بخواین عمل کنین. نکته مهم اینه: اگر فقط چند شرکت بزرگ، عملکرد بدی داشته باشن ولی بقیه روال معمول رو داشته باشن، احتمال این وجود داره که شاخص کل سقوط کنه ولی شاخص هموزن صعود میکنه. به همین خاطر وضعیت کل بورس معمولا از شاخص هموزن بیشتر خودش رو نشون میده تا شاخص کل. البته باید به این هم دقت کرد که اثر یکسان شرکتهای کوچیک میتونه نکات منفی هم داشته باشه ولی در کل: شاخص هموزن قابلیت دستکاری بیرونی بسیار پایینتری داره چون نیاز به رفتار همزمان تعداد زیادی شرکت هست، در حالیکه با رفتار یکسان شرکتهای بزرگ، شاخص کل میتونه جابجا بشه (اهرمی که ممکنه دولتها برای شوآف از اون استفاده کنن)