با نگاهی به نرخ تورم در ایران و کشورهای همسایه این پرسش به ذهن می‌آید که آیا بالا بودن نرخ تورم در ایران تعمدی است؟
نسبت نقدینگی و تورم در اقتصاد یک کشور چیست؟
چرا ارزش پول ایران روز به روز کمتر میشه؟
تورم لجام گسیخته و سیب زمینی داغ
مقایسه خوبی نیست به این دلیل که شرایط کشورها کاملا با هم تفاوت داره.
راستش اینکه قطر تورم داشته باشه خیلی برام قابل هضم نیست، چون به اون معنی ساختار اقتصاد آزاد نداره که بخواد براساس عرضه و تقاضا تعیین بشه!
چه چیزی ایران را از تمام کشورهای همسایه این قدر متفاوت می‌کند؟
اما در این مورد عراق و عربستان شبیه به ایران هستند (بخش بزرگی از اقتصادشان نفتی است) در حالی که تورم خیلی کمتری نسبت به ایران دارند. شاید این عامل تاثیر گذار باشد اما به نظرم دلایل مهم‌تر دیگری هم وجود دارند.
به نظرم یک یا چند عامل ریشه‌ای ایران را از همسایه‌هایش متفاوت می‌کند. در غیر این صورت چرا از بین تمام اقتصاد‌های مولد، غیر مولد، وابسته به نفت و منابع خام و… ایران یک نرخ تورم همیشگی دارد؟
داستان جزئیات زیادی داره ولی پیچیدگی زیادی نداره. هنوز فکر میکنم کشورهای همسایه اساسا بازار آزادی ندارن که بخواید براساس اون روی تورم صحبت کنید.
در ایران مسئله به این برمیگرده که دولت 35 تا 40 درصد نیروی کار فعال جامعه رو در اختیار داره و باید بهشون حقوق بده. از این نظر تفاوت چندانی با کشورهای دیگه نداره ولی مسئله در چند نکته عجیبه که در جامعه روال شده:
دولت بزرگترین قسمت اقتصاد ایران رو تشکیل میده. به همین خاطر عملا تورم در کنترل دولته. از این لحاظ دولت درآمد خودش رو به شکل مسقتیم از بازار، یا فروش ارز به واردکننده تامین میکنه.
انتظار بر اینه که دستمزدهای کارکنان هر سال درصدی افزایش پیدا کنه تا به بهبود کیفیت زندگی اونها کمک کنه.
این دو مکانیسم سالهاست که به معضلی برای دولت در ایران تبدیل شده. به دلیل توقع مکانیسم دوم، دولت هیچ انگیزه‌ای برای کنترل تورم نداره حتی اگر که در بالا بردن اون دست نداشته باشه. در کنار این دو مکانیسم اصلی، ساختارهائی تشکیل شدن که از تورم خودخواسته دولتی سود فراوانی به جیب میزنن و لابی‌های قدرتمندی پیدا کردن.
وقتی در کشوری تولید وجود نداره، صادرات به صورت عمده از طریق دولت انجام میشه، در نتیجه واردکننده یا خود دولته یا ارز خودش رو از دولت میگیره، اقتصاد مفهوم خاصی نداره. در اقتصاد نرمال، نقش عمده دولت حفظ امنیت و نظم عمومی، نظارت بر کسب و کار خصوصی و امور مالیاتیه. وقتی عنصری با عظمت یک دولت و به عنوان مجری قوانین جاری مملکت وارد بازار میشه، هم مکانیسم بازار عملا به دست یک عنصر تعیین میشه، هم با اجرای ناکارآمد قوانین، توان رقابت از بقیه عناصر خصوصی بازار گرفته میشه.
میشه این حرف رو در تحولات آینده نزدیک سنجید. افزایش قیمت دلار و تورم ناشی از اون برخلاف ظاهر، درآمدی برای دولت ایجاد کرده که توان حرکتهای عامه پسند زیادی بهش میده. برای مثال، به احتمال زیاد، اولین حرکت با افزایش میزان یارانه‌ها اتفاق میوفته تا قشر ضعیف به طور موقت آروم بشن.
