روند پیشرفت تکنولوژی در زمانهای مختلف، مخصوصاً بعد از طراحی و اجرای اینترنت، و امکان دسترسی به تحصیل مناسب را در نظر بگیرید:
آمدن رادیو و تلویزیون، ساخت برنامه‌های آموزشی که مردم می‌توانستند از راه استفاده کنن،بوجود آمدن اینترنت 1960 … برگزاری اولین کلاس‌های آنلاین برای دانشگاه‌های معتبری چون استنفورد و هاروارد. در حالت عادی این دانشگاه‌ها هزینه‌های سرسام‌آوری خواهند داشت(منبع). ولی با شرایط کنونی و گستردگی استفاده از اینترنت تقریباً از همه جای دنیا استفاده از مطالب علمی معتبرترین دانشگاه‌ها وجود دارد.
آیا این قسمتی از عدالت اجتماعی نیست؟
در واقع با شرایط کنونی و با همین روند میشه حدس زد در آینده‌ای نه چندان دور(شاید همان #ایران1404) که مدارک دانشگاهی یا دارای اعتباری موثق خواهند شد و یا فاقد اعتبار.
میزان شانس دسترسی افراد به امکانات مساوی، در موضوعات مختلف همچون ثروتمند شدن-زنده ماندن- درمان و…، چطور؟ آیا درسته که بگیم تکنولوژی در همه این موضوعات دخیل و تاثیر گذار بوده به نحوی که به سمت عدالت اجتماعی پیش رفتیم؟
به نظرم در مورد مثالهائی که زدید، میشه گفت که سه نتیجه داره:
1- کمینه امکانات در دسترس رو بالا میبره. به شکلی نوعی رفاه یا عدالت اجتماعی ایجاد میکنه.
2- میزان پیشرفت و دسترسی متفاوت هست و از این نظر تبعیض رو افزایش میده.
3- مهمترین نکته در این بین، جریان اطلاعات رو گسترده تر میکنه. بنابراین همه میتونن سطح زندگی بقیه رو ببینن و خودشون رو با بالاترین سطح مقایسه میکنن. این باعث میشه که نارضایتی از وضعیت موجود به شدت افزایش پیدا کنه.
با پیشرفت تکنولوژی، شانس عدالت، به معنی برابری، به نظرم کمتر میشه. امروز شکاف ثروت در سطح جهانی بیشتر شده که نشان میده این دیدگاه درستتر هست. هر چند نکات ریز اول، وقتی در طول زمان، سطحهای مشابه مقایسه میشن، برقرار هست.
بله، ولی این پیشرفت و دسترسی در شرایط زمانی امروز است، به نوعی نرخ پیشرفت تکنولوژی در سالهای آینده به نظرم میتونه باعث دسترسی متمایل به مساوی رو واسه افراد بوجود بیاره، در واقع ذات فناوری به سمت پیشرفت و همه گیر شدن هست. مخصوصاً که این پیشرفت در چند سال اخیر سرعت زیادی به خودش گرفته؛ مثلاً اقدام فیسبوک و گوگل در راه اندازی اینترنت در آفریقا توسط بالن. به نوعی اینجوری تحلیلش میکنم که بازار بکر و بزرگ آفریقا شرکتهای بیلیون دلاری رو مجاب به گرفتن سهم خودشون کرده، در کنارش تکنولوژی به قدری تو این چند سال پیشرفت داشته که با روش‌های جدید این دستاورد زودتر حاصل میشه. در نهایت مردم آفریقا امکان دسترسی به این فضا رو دارن.
فکر کنم قسمتی از این ماجرا باعث این اتفاقات خواهد شد و برعکس حس میکنم چندان هم شدید نخواهد بود مگر اینکه با فساد روبرو باشیم که با بودن تکنولوژی سرعت شکل گرفتن این نارضایتی افزایش پیدا میکنه
قسمت دیگه اما، با گسترده‌تر شدن جریان اطلاعات امکان رقابت رو هم نزدیکتر میکنه. به عنوان مثال درسته که تعداد میلیاردرهای جهان با تغییرات خیلی ناچیزی همراهه، ولی از سال 2000 تا 2013 تعداد میلیونرهای دنیا در حال رشد بوده.
دو تا نکته هست:
1- گسترش تکنولوژی توی این مثال برای زندگی بهتر به اون معنی نیست. بیشتر برای نیاز آفرینی و گسترش بازار هست واسه همین مثال جالبی برای بحث نیست.
2- تکنولوژی یه مسئله گنگی هست. یعنی میزان دسترسی اون رو دارندگانش تعیین میکنن نه جامعه ای مستقل از اونا. میتونم با اطمینان بگم، اکثر تکنولوژی های در دسترس، در اصل خیلی قدیمیتر از اون چیزی هستن که به نظر میان. یعنی دارندگان تا مطمئن نشن تکنولوژی بهتری در دسترس خودشون نیست، تکنولوژی خاصی رو عمومی نمیکنن. فاصله بیشتر از اون چیزی هست که به نظر میاد. به نظرم این مسئله خیلی طبیعی هست که اتفاق بیوفته و من دنبال نقد نیستم در کل.
کاملا با این نظر مخالفم. چون همین الان به خودتون و دور و ور نگاه کنید. برای مثال نوعی، کسی که توی ایران هست خودش رو با کسی که توی جامعه سطح بالاتر هست مقایسه میکنه. در حالیکه این درست نیست. این باعث میشه نارضایتی از سطح نرمال زندگی بالا بره.
نکته دیگه اینه که در بسیاری از موارد ورود تکنولوژی به جوامعی که از مسیر رشد مناسب فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی عبور نکردن، باعث معضلات خیلی زیادی میشه. خوبی دسترسی گسترده اینترنت برای آفریقا رو اصلا نمیفهمم. حتی در مورد ایران هم همین نظر رو دارم. این باعث میشه که هم از منظر ساختار و پشتیبانی بسیار ضعیف باشه جامعه، هم به جای استفاده اصلی از اون تکنولوژی، صرفا استفاده های جانبی در جامعه رواج پیدا کنه.
تکنولوژی یک پدیده بی‌طرف است. ناخواسته نه بد میشود و نه خوب و این بستگی داره چجوری ازش استفاده بشه. پس تکنولوژی هم میتونه باعث عدالت اجتماعی و زیستن بهتر بشه و هم میتونه باعث زیست اجتماعی بدتر بشه.
