در شرایط بحرانی چگونه کمک کنیم که موثر باشیم؟ این پرسش به خصوص در رویدادهایی مثل سیل و زلزله که چندین شهر و روستا را درگیر می‌کند بیشتر اهمیت پیدا می‌کند.
در زلزله اخیر کرمانشاه تعداد زیادی از مردم دست به کار شدند و کمک‌هایشان را به استان کرمانشاه ارسال کردند. عده‌ای هم شماره حساب دادند و از مردم کمک مالی گرفتند تا به زلزله زده‌ها کمک کنند. حتی عده‌ای کامیون اجاره کردند و کمک‌ها را فرستادند. اما با وجود زیبایی ظاهری چنین حرکت‌هایی راستش من با این شیوه‌های کمک کردن مخالف هستم چون فکر میکنم این شکل از کمک کردن نه تنها موثر نیست بلکه باعث دردسر هم می‌شود.
چرا مردم به جای کمک به سازمان هلال احمر که یک سازمان غیر دولتی است و هدفش کمک‌رسانی در چنین مواقعی است از طریق یک شخص یا به صورت انفرادی سعی در کمک رسانی دارند؟ هلال احمر نیاز زلزله زدگان را بهتر می‌داند یا یک گزارشگر تلویزیون؟ اصلا مگر یک شخص عادی اطلاعات تمام روستاها را دارد؟ یک شخص از کجا می‌داند که کدام مناطق بیشتر به کمک نیاز دارند؟
آیا منطقی پشت رفتارهای ما نهفته است یا تصمیم‌گیری‌های ما در چنین شرایطی احساسی است؟ نظر شما در این باره چیست؟
به نظرم بین این نحوه‌ی کمک‌رسانی و پرسش چرا در شبکه‌های اجتماعی همدردی می‌کنیم؟ رابطه‌ای هست. الان بعید می‌دونم هدف اصلی پشت کمک‌رسانی‌های شخصی برطرف شدن اصل بحران باشه، یه جور هدف و رضایت شخصی در اولویتی بالاتر از برطرف شدن بحران قرار گرفته.
همون طور که در پرسش همدردی در شبکه‌های اجتماعی مطرح کردید، یه جور نیاز هست که در این موقعیت‌ها به دنبال برطرف کردنش هستیم، و احتمالا در اثر این مدل فعالیت، نیازمون ارضا میشه بدون اینکه بحران برطرف شه.
در شرایط بحران مثل الان، جای یه رهبر ارکستر یا یه مدیر ارتشی خالیه. طوری که هم نیاز شخصی افراد کمک‌رسان به رضایت برسه، هم بحران و پسابحران به خوبی بگذره، و در ضمن برا بحران بعدی آماده‌تر بشیم.
به نظر من نقش و حضور فعال مردم لازمه. ولی الان مشکل همین سازماندهیه که وجود نداره و اینه که دردسر ایجاد می کنه.
توی پست چرا همیشه به دولت هایمان معترض هستیم، یه کمی بحث شد که همه مسئولیت ها نباید صد در صد به عهده دولت باشه.
کمک های مالی از کانال های دیگه و کمک های مردمی (کالاها) هم به نظر من خیلی خوبه. ولی باز مشکل همین نبودن یک مدیریت برای این جریان هست که هم گاهی بی نظمی ایجاد می کنه و هم احتمالا راه های سؤ استفاده رو باز می کنه.
سازمان هلال احمر که دولتی نیست. آیا کمک کردن به این سازمان بهتر نیست؟ بدون شک افراد آموزش دیده هلال احمر بهتر از پس این کارها برمی‌آیند.
من هم با شما موافقم.
تجربه
گاهی پیش می‌آمد که مادرم می‌خواست از دست یک سری لباس قدیمی راحت شود. به خاطر همین همیشه لباس‌های قدیمی را به افراد نیازمند می‌داد. من همیشه با مادرم این گفتگو را داشتم که چرا لباس‌های نو را به نیازمندان نمی‌دهی اگر هدفت کمک کردن است؟ قضیه این‌جا بود که تنها هدف کمک کردن نبود بلکه هدف اصلی راحت شدن از لباس‌های قدیمی بود.
همین اتفاق در مورد زلزله اخیر هم افتاده است. عده‌ای دارند لباس‌هایی که لازم ندارند (گاهی حتی دوستشان ندارند) برای کمک به کرمانشاه می‌فرستند (مشاهده شخصی). آیا این باعث نمی‌شود که تلی از کالاهای به درد نخور به سمت مناطق زلزله زده جاری شود؟ آیا پوشاک قدیمی و کهنه نیاز مردم زلزله زده است؟
همین الان به من باشه (خرد فردی!) میگم هر کسی نباید نقش پول جمع کن و منبع-ببر در زلزله رو بازی کنه. یعنی نقش کسی مثل من اینه که اماده باشم و به محض اینکه مدیریت این موضوع (مثلا هلال احمر)، درخواست کمک کرد، کمکم رو دریغ نکنم. و یا اینکه حواسم جمع باشه اگه کسی به مردم کمک نکرد و یا اگه بعد از اقدامات اولیه کسی به احوال مردم رسیدگی نکرد، صدام در بیاد و ساکت نشینم.
ولی اینکه الان از هر طرف پیام میاد، شماره حساب و کمپین میاد، ویدیو میاد از کمک‌هایی که کردن، … یه جورایی داره شخص من رو گیج و بی حس میکنه.
مثلا یکی از کارهای دیگه ای که از من شخصا برمیاد اینه که کسانی که بی سرپناه موندن رو به خونه‌م دعوت کنم (هر چند کمی فاصله ها زیاده!). این کاری هست که کاربرهای Airbnb در یکی از زلزله‌های اخیر (فکر کنم در مکزیک) کرده.
قطعا کمک های امدادی از طرف افراد آموزش دیده مثل هلال احمر باید انجام بشه. و به نظر من در این مورد حساس اصلا به کسی که تخصص نداره نباید اجازه داده بشه.
حق با شماست. من مقایسه با پست مربوط به دولت رو البته در جواب هلال احمر نگفتم و فکرم رو درست بیان نکردم.
مشاهده ای که من داشتم، از سال ۲۰۱۵ که موج جمعیت زیادی از پناهنده ها به آلمان اومدن، دولت با کمبود ظرفیت در اسکان و کمک رسانی (کالا و خدمات) بطور ناگهانی روبرو شد. در اون زمان این نهادهای مردمی، NGO ها و استارت آپ هایی از گروه های داوطلب به سرعت شکل گرفتن که نقش عمده ای داشتند در کمک رسانی. حتی این خدمات تا الان هنوز ادامه داره و این گروه های داوطلب که دوستان خودم اعضای فعال در اون هستن، ادامه می دهند و گرچه نیاز به کالاهای اولیه زندگی برطرف شده، اما خدماتی مثل همراهی مترجم برای دکتر و اداره جات و غیره هنوز وجود داره که مردم دارن این پاسخ ها رو بصورت داوطلبانه و به خوبی به این نیازها می دن.
چیزی که من برداشت کردم، حضور فعال مردم بود در اتفاقی که در جامعه می افته، که باعث آگاهی بیشتر عموم، به وجود اومدن همدلی در بین مردم علیرغم وجود فصل مشترک، و روحیه بالاتری می شه و از اینها گذشته، این برخورد رودر رو و یک به یک با آدم ها قابل مقایسه نیست با کمک های مقیاس بزرگ سازمان های مختلف و دولت (که اونها هم در جای خودش لازمه)، چون بخصوص در مصیبت ها، انسان ها به عواطف انسانی هم خیلی نیاز دارند.
البته قصدم مقایسه یک به یک نبود و مردم آلمان در تعیین خیلی موارد دیگه هم در کشورشون نقش دارن که در ایران اینطوری نیست. اما به نظر من از حداقل شرایطی که وجود داره برای بوجود اومدن و رشد این ارتباطات می شه استفاده کرد.
واقعا همیشه اینطوری نیست. این یکم بی انصافیه
یکی از دلایلی که الان همه کسانی که دوست دارن کمک کنند به جای کالا با پول کمک می کنن، همینه که از نیازهای واقعی بی خبریم و در ساعت صفر، معمولا کمک به اندازه کافی می رسه در حالیکه کمک برای مثلا عمران ها و بازسازی های آینده هم لازمه.
منم این موردی که شما گفتید رو در نزدیکانم دیدم. اما این کم کم با افزایش آگاهی مردم در حال تغییره. ضمن اینکه یه راه حل ساده داره و اون اینه که اگر ساماندهی در کار بود، در اطلاعیه ای اعلام می کرد که لطفا فقط اجناس نو و قابل استفاده که مورد نیاز هست (در یک لیست ذکر بشه)، بفرستید و از فرستادن اجناس کثیف و دست دوم خودداری کنید. الان هم این اتفاق می افته و در شبکه های مختلف که می بینم (مثل کانال تلگرام آقای مهدی غلامی که در یک پست دیگه راجع بهش گفتم)، لیست نیازها داده می شه. گرچه بازم تاکید می کنم که نبودن این مدیریت کمک های مردمی رو اصلا موافق نیستم و باعث بی نظمی بیشتر می شه.
درسته این آزار دهنده است. مثلا من خودم به نزدیکترین داوطلبی که می شناسم اعتماد می کنم و از طریق اون کمک می کنم. ولی راستش نمی دونم دلیل این بی اعتمادی به سازمان های بزرگ چیه. شاید بهتر باشه شفاف بشه و شاید بی اعتمادی که امثال من به هلال احمر داریم ریشه واقعی نداشته باشه.
با سلام خدمت دوستان.
در مورد سوال اصلی: در شرایط بحرانی چطور کمک کنیم؟
من به زعم خودم خیلی خلاصه سعی میکنم نظرم رو بدم.
قرار نیست همه امور بر عهده دولت باشد. این جمله هم از سوی دولت مردان و هم از سوی اندیشمندان مطرح می شود. تئوری و تجربه ثابت کرده که مشارکت مردم جزء لاینفک جامعه مدرن است.
طبق بند یک: مردم چگونه مشارکت کنند؟ با توجه به تخصصی شدن و پیچیده بودن امور، مشارکت فردی گاهی نه تنها موثر نیست بلکه مضر هم است چون اشراف اطلاعاتی وجود ندارد. بنابراین سمن ها (ngo) این امر را تسهیل میکنند. به عنوان مثال در سوئد هر فرد به طور میانگین عضو ۱۱ سمن است.
دولت قائل به مشارکت مردم است اما با مشارکت انجمنی به شدت مخالف است و در عین حال هیچ جایگزینی برای آن پیشنهاد نداده است. اصولا دولت بواسطه حداکثری بودن (تمایل به کنشگر اصلی بودن در همه امور بواسطه گفتمان غالبِ حاکم بر آن) فعالیت های انجمنی را برنمی تابد. در همین راستا حتی قانون مناسب و ضمانت اجرای درستی در این زمینه وجود ندارد.
بواسطه ویژگی های بند ۳، سمن های تشکیل شده یا توان ادامه فعالیت نداشته اند و یا برخی با سو استفاده موجب بی اعتمادی گسترده شده اند.
هر چند هلال احمر سازمان دولتی نیست ولی سازمان مردم نهاد هم نیست. در طول سالیان گذشته این سازمان رسمی نتوانسته اعتماد مردم را جلب کند.
در این شرایط هر کسی بر ظن خود می شود یار آسیب دیدگان. برخی با واریز پول و برخی با خرید اقلام. نمی شود بر مردم به واسطه کمک هایشان خرده گرفت. راه دیگری وجود ندارد.
پی نوشت: در مورد دوستی که گفته بود مردم برای ارضای حس دلسوزی خودشان کمک می کنند: انگیزه های زیادی برای کمک وجود دارد. با این حال حتی در این مورد هم باید شاکر بود که هنوز این حسِ بشر زنده است. حس ترحم و دلسوزی به هیچ وجه قابل نقد نیست بلکه انسانی است.
ممنون برای این پاسخ و جمع بندی. قسمت‌های خوب پاسخ، که خوب هستن. من با یه مورد موافق نیستم عنوان میکنم شاید کمک کنه به راهکار جدیدی برسیم:
راه دیگه ای هست: الان میتونیم کمی صبر کنیم، سریع به رضایت رسیدن خواسته‌ی کودک درون هست، و نه بالغ درون. گاهی راه حل سرعتی نه تنها راهکار موثر نیست، بلکه ضرر هم داره (همون طور که در بند ۲ مطرح شده).
همون طور که در مورد ۴ و ۵ مطرح شد، ظاهرا هم اکثر سمن‌ها و هم هلال‌احمر اعتماد مردم رو جلب نکردن، دلیلش چیه؟ ممکنه به خاطر عملکرد فکر نشده‌ی خود ما (به عنوان مردم) باشه؟ مثلا اگه ما کمی فکرشده تر عمل کنیم، ممکنه باعث شه هلال احمر و همین طور سمن‌ها مجبور باشن حساب شده تر رفتار کنن و جلوی سواستفاده و یا کم کاری گرفته شه؟
اتفاقا هلال‌احمر مردم‌نهاد است. هر کسی که بخواهد می‌تواند در این سازمان عضو شود و فعالیت داوطلبانه انجام دهد.
تعریف سازمان مردم‌نهاد:
سازمان‌های مردم‌نهاد (به انگلیسی: Non governmental Organization و به‌اختصار: NGO) در کلی‌ترین معنای خود، به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیماً بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شود اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فردْ فردِ مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می‌کند. (تعریف از ویکی‌پدیا)
هلال احمر مردم نهاد نیست، با اینکه در تعریف لغوی مردم نهاد میگنجه، ولی در ثبت یه سازمان، موارد قانونی وجود داره که مدل سازمان رو مشخص میکنه و این موارد قانونی لزوما تو تعریف‌های لغوی نمیان!
هلال احمر یه نهاد عمومی غیر دولتی هست. اینکه چنین دسته‌بندی چه تغییراتی در ساز و کار هلال احمر ایجاد میکنه، رو نمیدونم! ولی مثلا شهرداری‌ها هم در همین دسته‌بندی میگنجن.
برای این که هلال‌احمر مردم نهاد نیست مرجعی دارید؟ من حتی تعریف دقیق‌تر سازمان ملل را هم چک کردم و هیچ انحرافی از آن تعریف ندیدم.
این لینک را هم ببینید
هم صلیب‌سرخ مردم‌نهاد است و هم هلال‌احمر. اگر بگوییم هلال‌احمر مردم‌نهاد نیست پس همین نتیجه را در مورد صلیب‌سرخ هم می‌توانیم بگیریم.
حتی اگر هلال‌احمر مردم نهاد هم نمی‌بود، من همچنان به هلال‌احمر بیشتر اعتماد داشتم تا یک شخص حقیقی. شاید اتفاق‌های بدی در هلال‌احمر افتاده است اما این خدشه‌ای به فلسفه این گروه وارد نمی‌کند. به جای بی اعتمادی بهتر است راهی برای نظارت بر این سازمان پیدا کنیم.
According to Swiss law, the ICRC is defined as a private association. Contrary to popular belief, the ICRC is not a non-governmental organization in the most common sense of the term, nor is it an international organization. As it limits its members (a process called cooptation) to Swiss nationals only, it does not have a policy of open and unrestricted membership for individuals like other legally defined NGOs.
در معرفی نهاد عمومی غیردولتی هم تاکید شده که این نهادها با مردم‌نهاد متفاوت هستن:
فکر میکنم تفاوتشون در همین نحوه عضوگیری هست که در لینک مربوط به صلیب سرخ مطرح شده.
البته مردم‌نهاد بودن یا نبودن، کاری به اعتماد نداره. این دو پاسخ بیشتر برای شفاف‌سازی وضعیت سازمانی هلال‌احمر بود (کمی از بحث اصلی موضوع دور بود).
یک - نظر شخصی
بنظر من سازمانی که از دولت بودجه میگیره و تامین اون از طریق دولت اتفاق میافته رو به سختی میشه یک سازمان مردم نهاد و غیر دولتی در نظر گرفت! چون این سازمان مستقیما زیر نظر دولت عمل میکنه. این موضوع در مورد صلیب سرخ هم صدق میکنه
دو
ارائه کمک در حوضه توانمندی های تخصصی هرچند کوتاه، میتونه بسیار مفید باشه. یک مهندس برق بهتر هست که بجای ارسال لباس یا حتی پول مدتی زمان برای ترمیم شبکه برق آسیب دیده صرف کنه. به پول یک پزشک در زمان زلزله نیاز چندانی نیست ولی به حضور اون چرا.
سه
احمق هارا بزرگ نکنیم
اگر همین حادثه کرمانشاه رو بررسی کنید قطعا برای شما هم مثل من ثابت میشه که دزدی بواسطه افراد مستقل در ابعاد کمی و کیفی بزرگتری اتفاق میافته و ریشه بی اعتمادی مردم ما به هلال احمر شاید اعتماد مردم ما به دزد ها باشه یا علاقه به ماجرا جویی. عده ای دوست دارند کسی دزدی کنه تا بعدش این موضوع رو جار بزنن و مشغول نقش آفرینی بشن. هیچ اهمیتی هم نداره که کمک به مقصد نرسیده.
افراد، نزدیکان یا معتمدین شما اگر خودسر اقدام به کمک کردند که فبها، اما اگر اقدام به جمع آوری کمک های مردمی میکنند این وظیفه شماست که جلوشون رو بگیرید و نه اینکه باهاشون همراهی کنید چون میشناسیدشون.
چهار
لیست نیازمندی هارو بصورت عمومی منتشر کنیم. اینکه همه بدونن کرمانشاه چقدر پتو، لباس بچگانه، تخم مرغ، کنسرو و… نیاز داره و اینکه چقدر دریافت کرده باعث میشه تا نظم نسبی در ارسال کمک های مردمی ایجاد بشه
پنج
بعد از حادثه با متخلفین برخورد بشه. دزد ها و افرادی که خودسر از مردم سوء استفاده کردند
