تابستونه و مدرسه‌ها تعطیل، بهترین موقع برای تغییر و تعمیر! منم تو مدرسمون یه کلاس دارم برای خودم، هر زنگ بچه‌های سال هفتمی با وسایلشون میان توش که ریاضی یاد بگیرن.
خب ماجرا چیه؟
یه چالش جمعی طراحی و اجرا
به دو تا عکس زیر با دقت نگاه کن و بهم بگو دوست داشتی تو کدومش درس و مدرسه‌ت رو می‌گذروندی؟
اصلا هر کدوم از این فضاها، چه حس و حالی رو به یه دانش‌آموز منتقل میکنه؟
عکس بالایی کلاس واقعی ماست و
منِ معلم، دنبال ایده‌هایی هستم که به کمکش بتونم فضای فیزیکی مناسب و دوست‌داشتنی برای بچه‌ها در کلاسم ایجاد کنم؛ یه جوری که هم به ریاضی علاقمندتر بشن، هم رو یادگیری‌شون اثر بذاره.
بهترین و بدترین ایده‌ها و پیشنهادهای قابل اجرایی که برای رسیدن به این هدف به ذهنت میرسه، چیه؟
برنده کیه؟ جایزه چیه؟
بزرگی یا کوچیکی تغییری که پیشنهاد می‌دی مهم نیست، مهم اینه که با کمترین تغییرات بتونیم فضای فیزیکی مناسب‌تری رو برای یادگیری و خلاقیت جمعی ایجاد کنیم.
ایده باید به اصطلاح feasible یا قابل اجرا باشه.
هزینه‌ی مالی اجرای ایده باید معقول و به نحوی قابل تامین باشه، حالا چه توسط مدرسه و یا طرف سومی در ماجرا.
در نهایت ایده‌هایی که بتونن ابعاد تازه‌ای از خلاقیت جمعی رو در دانش‌آموزا توسعه بدن، حتما ارجحیت دارن به ایده‌های خلاق دیگه.
برای بهترین مشارکت‌های قابل اجرا در این چالش، یادگاری‌های قشنگ و زنده‌ای اهدا میشه؛ یه سری گلدون‌های گل، چه گلی؟ کی کاشته‌ش؟ چند سالشه؟ چه جوری به دستمون می‌رسونه؟ …؟ بعد بهتون میگم
و در ضمن از مشارکت‌کننده‌های توانمند چالش هم برای روزِ اجرای طراحی تو همون کلاس بالاییه، دعوت مستقیم به عمل میاد تا اگه مایل بودن لحظه‌ای حتی کوتاه در پیاده‌سازی ایده در این روز همراهمون باشن و تو عکس‌های یادگاری‌مون حضور داشته باشن.
این گوی و این میدون، منتظر ایده‌های باحالت هستم.
مگه نه اینکه وقتی اسم کلاس میاد، آدم یاد هم‌کلاسی‌هاش میوفته . میتونی هم‌کلاسی‌های قدیمی یا هم‌کلاسی‌های دلخواهت (کسانی که دوس داری باهاشون تو این کلاس باشی) رو دعوت کنی برای بحث روی کلاس دلخواهت!
به نظرم چیزی که کلاس اول را از کلاس دوم متمایز می‌کند رنگ و لعاب نیست.
حتی اگر کلاس اول را خوش رنگ‌تر کنیم، این حس را منتقل می‌کند که معلم قرار است حرف بزند و بقیه گوش کنند.
اما
کلاس دوم این حس را منتقل می‌کند که معلم نقش اول کلاس نیست و دانش‌آموزها هم مهم هستند.
شاید صرفا با تغییر جای نیمکت‌ها نشود به حالت بهتری رسید و تغییر نیمکت‌ها هم ضروری باشد. از نظر رنگ، می‌توان نیمکت‌ها را رنگ کرد. بعد بچه‌ها را در گروه‌های زرد و قرمز و سبز دسته‌بندی کرد.
اگه یه وایت برد یا یه مقوا باشه که بچه‌ها نظر و احساسشون درباره کلاس و همکلاسیا و معلم بنویسن خوبه:
کلا مدام نظر گرفتن از بچه‌ها هم عملکرد معلمو بهتر میکنه هم حس مشارکتو تقویت میکنه.البته نمیدونم چقد استقبال میشه. ولی اگه ثبت بشه و نگهش دارین و بعدا دوباره با بچه‌ها بهشون نگاه کنید خیلی حس خوبی داره که پیشرفتتون رو ببینید. هم برای معلم هم برای دانش آموزا امیدوارکننده س
یه چیز دیگم که الان به نظرم رسید کمدها بود:
برای اینکه بچه‌ها یه سری وسیله شون تو کلاس باشه
اینکه توی تمیز کردن و تزیین کردن کلاس کمک کنن:
باعث میشه مدرسه رو واقعا خونه شون بدونن
مثلا برای یه مناسبت یا به خاطر تغییر فصل یه گروه مسئول تزیین کلاس بشن.
نور و تنوع رنگ در کلاس دوم به مراتب بیشتر از کلاس اول است. کلاس اول مکانی بدون روح است اما رنگها به کلاس دوم روح بخشیده‌اند. روحی از سرزندگی ، نشاط و طراوت.
افراد بصورت بالقوه علاقه دارن که کارهارو در دسته های بزرگ انجام بدن. این فرهنگ در تمام ساختار های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و … هم مشاهده میشه. قانون نانوشته ای هست که میگه بازدهی در دسته های بزرگ بیشتر هست درحالی که بررسی ها و مدل های جدید نشون دادن که این موضوع صحت نداره.
مثال: فرض کنید به شما 500 برگه کاغذ و 500 پاکت نامه دادن که باید کاغذ هارو تا کرده و در پاکت بذارید. احتمالا شما دسته های چندتایی از کاغذ رو بر میدارید و باهم تا میکنید که کار سریعتر انجام بشه. اما یک لحظه فکر کنید. اگر سایز نامه و پاکت مناسب همدیگه نباشن چی؟ اگر کاغذ هارو اشتباه تا بزنید چی؟ اگر محتویات چاپ شده روی چند کاغذ مشکل داشته باشه چی؟ شما ممکنه اصلا این اشتباهات رو نبینید تا زمانی که بیافتید تو تله.
فرهنگ کار در دسته های کوچک موضوعی هست که با شرکت تویوتا بدنیا معرفی شد و امروز در آموزش هم کاربرد های زیادی داره. در صورت تمایل میتونید با مطالعه کتب موجود به ویژگی ها مزیت ها و مدل کار در دسته های کوچک پی ببرید.
در تصویر دوم مشخصا تلاش شده که کار در دسته های کوچک پیش بره؛ در این وضعیت:
این امکان فراهم هست که افراد حاضر در هر دسته هم سطح باشن، مشکلات مشابه داشته باشن و بتونن باعث هم افزایی بشن.
مشکلات در کل کلاس نمود پیدا نمیکنه و هر دسته با مشکلی مخصوص به خودش مواجه میشه و تلاش میکنه تا از اون رد بشه.
شناسایی دانش آموزانی که با سرعت زیاد رشد یا افت میکنند راحت تر میشه.
مدرس در مواجهه با هر دسته دقیقا وضعیت خودش رو میدونه و با توضیح یک مورد، باعث ایجاد نقاط گنگ بیشتر برای دیگران نمیشه.
امکان تنظیم فرآیند برای هر دسته فراهم هست، بجای اینکه یک فرآیند مشخص برای کلاسی با 20 دانش آموز پیاده سازی بشه
ابتدا پیشنهاد میکنم که تغییر فرهنگ تدریس از دسته های بزرگ به دسته های کوچک بررسی بشه و این دو وضعیت باهم مقایسه بشن .
من مهندس معمار هستم و در این باره یک کمی تحقیق کردم، ببینین قرار نیست خیلی هزینه کنین و یا کار خاصی انجام بدین. من ابعاد کلاس و نوع میزهاتون رو نمی دونم اما اگر اونی باشه که در عکس اول نشون دادین، خب انعطاف کافی رو کلاس داره. حالا قراره هر بار که کلاس برگزار میشه نوع چیدمان خود کلاس تغییر کنه.
بنظرم بیاین اول هر کلاس بخواین به نوبت هر کدوم از بچه ها بیان و خیلی خلاصه کل درس هفته قبل رو بگن. بعد هم بخواین چندتا مسئله از قبل رو حل کنن [1] . . . بگذریم کاری به این مسائل مدیریتی ندارم. ولی چیدمان کلاس بهتره بر اساس همین مسائل مدیریتی شکل بگیره.
مثلا یک بار قرار باشه روزنامه های جمع شده در مدرسه رو جمع کنن و بچه ها برن رو زمین بشینن و شما روی یک سری بنر به ابعاد یک در یک یا شومیز، مسایلی رو طرح کردین که اونها دور تا دور کلاس نصب شدن و می خواین بچه ها بهشون جواب بدن.
یک بار یک کارگاه 4 نفره از تنبلها و زرنگا تشکیل می دین و می خواین یه مسئله رو با هم حل کنن که میشه همین تصویر دومیه تقریبا، که با همون میزای تصویر اولیه شدنیه. یک بار میزها رو به شکل یو شکل می چینین و یک بار هم همینجوری ردیفی می چینین و هر روز با یه نوع طرح چیدمان مواجهشون می کنین.
و در کل در ریاضیات حل زیاد تمرین مهمه. شما بخواین بچه ها توی اون گروه های چهارنفره یا هر چند نفره که صلاح کلاس هست، یک ربع اول سوال طراحی کنن. بعد این سوالات رو بدین یک گروه دیگه. بخواین ازشون همین درسی رو که شما دادین رو یه نفر رهبر گروه شه و دوباره به بچه ها بگه.[2] بچه ها تو این سنی که شما گفتین خیلی دنبال اینن که دیده شن. بهشون کار و مسوولیت بسپارید. مثلا فلانی مسوول این مبحث است . این یکی مسوول این مبحث. اینجوری دیگه کسی شاگرد تنبل نمی مونه.
بازم تاکید می کنم ریاضی بخش مهمش حل کردن و تمرین زیاده. برای همین درس دادن شما شاید کلا یک ربع زمان بگیره. پس بیشتر باید مسئله و تمرین حل بشه. شما یک نمونه سوال رو حل کنین بعد یک سوال دیگه دقیقا همون حالتی بخواین بچه ها حل کنن، فقط عدد رو عوض کنین و بعد یک گروه از اونایی که درست حل کردن و اونایی که اشتباه حل کردن درست کنین حواستون باشه توی گروه ها افرادی که با هم نزاع دارن ، با هم قرار داده نشن. حالا یک مسئله سومی بگین که با همون حالته و باز عدد عوض شده فقط و بخواین حالا توی گروه حل بشه و اونی حل کنه که یاد گرفته و قبلا درست حل کرده. حالا روش حلش رو به بقیه هم بگه.[3] در نهایت هم یه سری جایزه های جمعی قرار بدین. به این صورت که اگر 100 درصد کلاس یه مسئله سخت تر رو تونستن حل کنن ادامه کلاس رو یه بازی می کنین یا یه داستان بگین وسطش قطعش کنین بگین بقیشو وقتی می گم که تونسته باشین این سوالو حل کنین یا …
راحت بگم محیط در صورتی به کار میاد که با نحوه مدیریت شما عجین باشه در غیر اینصورت فقط کار رو سخت تر می کنین و بازدهی رو کمتر.
راستی اگر می دونستین که دقیقا چه نوع مدیریتی رو قراره پیش ببرین برای طراحی ممکنه برسیم کمکتون کنیم. این وبسایت ماست. irarchdaily.com
بچه ها طی یک امتحان که همین دوستشون طراحی کرده و 99 درصد جواب رو به همه گفته و همه هم اون جواب رو حفظ کردن. ↩︎
توی این حالت لازمه گروهشون بزرگتر باشه تا تعداد گروه ها کمتر باشه تا بتونین بیشتر سر گروهها حاضرر شین و اگر کسی اشتباه درس داد فورا … ↩︎
عذر می خوام اینو می گم ولی یه وقتایی بچه ها حرف همو بهتر می فهمنن و یه جوری با هم حرف می زنن که متوجه میشن ولی معلما همون موضوع رو جوری می گن که اینا نمی فهمن. ↩︎
خیلی خوبه.
تو رشته شما طراحی فضاهای آموزشی، چقدر مطرحه؟
جدا از نحوه مدیریت کلاس، باید یه اصول کلی هم بر فضا حاکم باشه، که مثلاً فضای آموزشی رو از فضای کسب و کار متفاوت کنه، درسته؟ اون اصول چیا هستن؟ آیا همون اصول باعث شدن ما همه جا شکل یکسانی از فضاهای آموزشی ببینیم یا اینکه متخصصین در رشته های مرتبط به دلیل درآمد زا نبودن به این زمینه نپرداختن.
عماد @Emad_Mohammadpoor نکته جذابی رو اشاره کرد، دسته های کوچک. همین طور رحیمی @11155 ، که به برنامه های مختلف مدیریتی برای آموزش سر کلاس اشاره کردن.
بعضی طراحی‌های جذاب برای نیمکت کلاس تو وب دیدم، که میتونه برای تنوع برنامه مدیریتی کار رو خیلی راحت کنه و در ضمن امکان ایجاد دسته های کوچک رو کاملا فراهم میکنه. چرا؟
چون نیمکت دانش آموزا، به شکلی طراحی شده که:
هر دانش آموز بتونه فضای کوچک و مستقلی مختص خودش داشته باشه،
با یه اشاره معلم ترکیب و چیدمان، توسط خود دانش‌آموزا و در یه زمان کوتاه تغییر کنه:
میزها سبک هستن، فضای کافی و کوچکی دارن، و چرخ هم دارن.
البته این ممکنه به کار این چالش طراحی نیاد، چون هزینه های خودش رو داره و اصلا شاید تو ایران پیدا نکنین. ولی خوبه به عنوان نمونه در دسترس باشه که اگه کسی تواناییش رو داشت بزنه تو خط ارزش آفرینی، و کل کلاس های ایران رو متحول کنه!
تصور کنین به عنوان معلم یه بشکن میزنین و به بچه ها میگین بچه ها الان دیزاین لونه زنبوری؛
بشکن بعدی، بچه ها قطاری لطفا،
بشکن بعدی … .
بسیار، جناب آقای دکتر حامد کامل نیا تخصصشون همین مبحثه و کتابهای متعددی در این باره نوشته اند. بنده شاگرد ایشون هم بودم. کتاب فارسی و انگلیسی زیادی نوشته شده. کلی پایان نامه ارشد و دکتری در این باره نوشته شده. کافیه یه سر به یکی از دانشکده های معماری بزنین … این سایت ما هم روش نمونه موردی آموزشی کم نیست. اینجا حدود ده تا از پروژه های اموزشی رو قرار دادیم: http://www.irarchdaily.com/?page_id=738
توان ما بالاست اما باید دید توان شما چقدره بر همون اساس نطق کرد و برنامه دهی و طراحی را ارائه کرد.
این مواردی که می فرمایید از نوع سازمان دهی آموزش پرورش نشات گرفته. اونجا نظام آموزشی می گه که معلم، محور است، لذا همه رو به معلم هستند، برای معلم یک سکویی بلند تر قرار داده میشه، مثل یک امفی تئاتر و سن نمایش اما در مقیاس کوچک.
ما باید اول ببینیم قراره تو اون کلاس چجوری باشه. مثلا می گم، ازمون سال دوم دبیرستان امتحان جغرافیا نگرفتند و بجاش تحقیق خواستند و ما فقط برگه هایی رو امضا کردیم. مدیریت مدرسه پشت معلممون بود ولی ناظم اون روز از ترسش مرخصی گرفت. کل روز رو.
شما ببینین که چقدر دستتون بازه، بعد هزاران نوع کار می شه کرد، ممکنه شما بگین ما انواع مدیریت کلاسها رو داریم. چراهای زیادی مطرح میشه که همش به همون مدیریته بر می گرده. ببینین باید دید که توان شما محدود به همین کلاسه؟ میشه میزان نور دریافتیش رو عوض کرد؟ میشه … و هزاران میشه دیگه … اونوقت می تونم بگم که میشه کاری کرد یا نه …
چرا سر هیچ کلاسی جایی برای رو موکت نشستن نیست؟
زیر همین میز و صندلی چرخهای قفل شونده می ذاریم، که حملش هم راحت تر بشه.
چیزهایی طراحی می‌کنیم که طرف سر کلاس خسته شد با اجازه شما بتونه صخره نوردی کنه رو دیوار.
اینکه نورپردازی برای فهم درس ریاضی باید نور طبیعی باشه یا مصنوعی رو ما در آوردیم.
اینکه چه ساعتی ریاضی درس داد شه، چه ساعتی … .
لازم شه می تونین یه روز توی راهرو کلاستونو برگزار کنین؟ این رو بهش می گن راهروی یادگیری.[1]
یه راهرو مدرسه رو به یه مبحث مهم توی درستون اختصاص می دیم و شما جای استفاده از تخته و پاور پوینت و این چیزا با نقاشیهایی که رو دیوار کشیده شده و بچه ها هر روز از کنارشون رد می شدن درستون رو می دین و مثل این میمونه که بچه ها دارن توی یه نمایشگاه یا موزه قدم می زنن … . ↩︎
این رو واقعا میپسندم و به راحتی قابل اجراس. خواستین کمی خلاقانه تر تجسمش کنین میتونین به این تصویر فکر کنین:
یه نقاشی اولیه رو وایت‌برد بکشین، به همراه یه جمله الهامبخش و استیکر در اختیار بچه ها قرار بدین که خودشون بنویسن و بچسبونن. مشابه گرافیتی های جذاب دیوارای خیابون میشه!
ما توی دبیرستان یه دوره ی کوتاه جای نیمکت ها رو عوض کردیم و به صورت U شکل دور کلاس قرارشون دادیم جوری که معلم یه جورایی در مرکز قرار می گرفت. بعدا مدیر و ناظم مجبورمون کردن به حالت اول برشون گردونیم.
باید به جای نیمکت ها بازی کنید تا بچه ها مجبور نباشن گردنشون رو خیلی بچرخونن تا تختا رو ببینن و تخته هم بیشتر برای طرح نکات استفاده بشه تا درس دادن. من فکر میکنم بازدهی و مشارکت کلاس بیشتر شده بود. برای اینکه هزینه نداشته باشه این کار رو پیشنهاد میکنم چون خیلی توی روحیه بچه ها و دوستی هاشون حتی تاثیر میذاره.
رنگ خیلی مهمه، کلاس مدارس جوریه که توی ماه های سرد ساله پس رنگ های گرم یا رنگ هایی که یاداور تابستون باشه خیلی می تونه توی روحیه ی بچه ها موثر باشه. میشه هر کدوم از دیوار ها رو یه رنگ کرد و نیم کت ها رو هم همونجور که علی گفت رنگ های مختلف.
این عکس رو از نرم افزار Rstudio گرفتم میشه یه همچین نموداری هم از مسایل مربوط به درس ریاضی درست کرد و روی دیوار کلاس نصبش کرد چاپش نباید چندان هزینه بر باشه ولی فکر میکنم جذاب میشه.
یه مورد دیگه اینه که اگه بچه ها انرژی شون رو توی کلاس تخلیه کنن میتونن از کلاسشون هم لذت ببرن برای این کار ابزار های کمک درسی خیلی میتونه مفید باشه.
عکس اول: ما در ایران و به بچه‌ها یاد میدیم که از کارهای گروهی اجتناب کنن
عکس دوم: مشخصاً به بچه‌ها مهارتهای تیمی و گروهی، آموزش داده میشه.[1]
فعلاً اولین ایده ای که به ذهنم میرسه که ساده ترین و کم خرجترین راه هست و شاید یه ایده ی بد، اینه که، بدون اینکه خرجی رو به مدرسه تحمیل کنید[2] ، خودتون زحمت خلاقیت رو به عهده بگیرین. مثلاً به قول مهرداد:
علاوه بر اینکه میتونن به عنوان یک فرد هم خلاقیت به خرج بدن. ولی اولویت با اینه که بتونن با افراد دیگری به عنوان یک تیم تعامل کنن. ↩︎
روستودیو خیلی کلمه جامعی هستش برای خیلی از موارد کمپانی الگوها و طرح هایی که بشه راهکار های جدید فکری رو اجرا کرد و استارت زد و خیلی کمک ها به خیلی از جوانب میشه.برای همین روستودیو رو اسم گذاشتن
این نکته مهرداد @Mehrdad_Roshan هم مهمه که: آیا مدیریت مدرسه اجازه این تغییرات رو میده؟! گاهی تغییر نحوه چینش نیکمتها هم مورد تایید نیست و فکر میکنند کلاس از اون نظم نظامی و یک طرفه خودش خارج شده و کاری خلاف قوانین و آیین‌نامه‌های نانوشته (غیررسمی) آموزش و پرورش است. مشکل ترین قسمت کار همین قواعد غیررسمی هستند.
نصب کردن عکس ریاضیدانان مطرح خارجی و ایرانی روی در و دیوار کلاس، تصاویر فانتزی از معادلات ریاضی و … [1]
رنگ کردن در و صندلی‌ها با رنگهای متنوع هم میتونه محیط رو بهتر کنه[2]
پس فکر میکنم باید خلاقیت رو بیشتر متمرکز کنیم تا ایده‌ای کوچک اما با اثری بزرگ کشف کنیم
میتونه کمک کنه که کلاس حس ریاضی بهتری داشته باشه و این حالت سلول زندان خارج بشه. ↩︎
رنگ کردن دیوار هم خوبه که حتما باهاش مخالفت میشه! . در کل تغییرات بصری زیاد ممکنه با مخالفت مواجه بشه. ↩︎
یه چالش جمعی طراحی و اجرا
برنده کیه؟ جایزه چیه؟
. میتونی هم‌کلاسی‌های قدیمی یا هم‌کلاسی‌های دلخواهت (کسانی که دوس داری باهاشون تو این کلاس باشی) رو دعوت کنی برای بحث روی کلاس دلخواهت!
و به راحتی قابل اجراس. خواستین کمی خلاقانه تر تجسمش کنین میتونین به این تصویر فکر کنین:
که ساده ترین و کم خرجترین راه هست و شاید یه ایده ی بد، اینه که، بدون اینکه خرجی رو به مدرسه تحمیل کنید
. در کل تغییرات بصری زیاد ممکنه با مخالفت مواجه بشه.