خوب یکی از اهدف چالش طراحی کلاس هم فراهم کردن این ابزاره. البته با امکانات موجود هم تا حدودی این کار عملیه ولی سختیای خودش رو داره؛ مثلا گروه‌های بیشتر از دونفر برای ارتباط باید در دو میز پشت سرهم رو به هم برگردند، تنها امکانی که با توجه به فضای کلاس و زمان در دسترس برای یک زنگ داشتم این بود که بین میزها فاصله مینداختم نفرات جلویی بتونن برگردن پاهای چهار نفر جا داشته باشه برای قرار گرفتن.
اگه بخواهیم یه تعادل بین اینا برقرار کنیم چه نوع طراحی مناسبه، در واقع این خودش یکی از جنبه‌های چالشه، با توجه به محدودیت ابعاد کلاس و جمعیت زیاد.
درسته، پس باید دنبال یه طرحی باشیم که ترکیب مناسبی از رنگ و طرح رو ارائه بده.
ایده پشت این چیه؟
موافقم که کمدها خیلی مهم هستن، هم باری که بچه هر روز باید ببره بیاره رو کم میکنه هم مانع بهم ریختگی کلاس میشه، شاید وسایل بچه‌ها هم کمتر گم بشه. حالا با فضای کم و جمعیت زیاد چه طور میشه جایی برای وسایل بچه‌ها فراهم کرد؟ ایده‌هاتون چیه؟
جالبه من به این وجه به قضیه نگاه نکرده بودم. بنظرم اومده بود که این سکو‌ها که معمولا محدوده پایین بورد کلاس رو پوشش میده برای تأمین همزمان دسترسی و دید به بورده: اگه بورد خیلی پایین باشه عقبیا پایینش رو نمی‌بینن و اگه بالا باشه دست بچه‌ها و معلم به خیلی قسمتاش نمی‌رسه. البته این هم باز به سیستم سنتی کلاسا بر میگرده که همه باید بشینن و نگاه کنن.
مثلا جالبه که بعضی بچه‌های عقبی دوست دارن برن رو میز بشینن و باز اغلب ما معلما مخالفت میکنیم چون اون فضای رسمی کلاس رو بهم میزنه و ممکنه هرکی بیاد ببینه بگن این خانوم یا آقا بلد نیست کلاسو اداره کنه بچه‌ها از در و دیوار آویزونن.
این اواخر سال یکی دو جلسه چنتا از بچه‌های شر ته کلاس، با اصرار خودشون جلوی کلاس، روی زمین نشستن با اینکه من مدام شاکی بودم که زمین کثیفه، ولی راضی بودن و بی خیال. خوبه که آخر سال بود چون بقیه رفقاشونم میخواستن به جمع اضافه بشن. از طرف دیگه طبق عادت و عرف اگه یکی از بیرون از کلاس میدید وجهه جالبی نداشت ولی حالا چه اشکال داره موکت داشته باشیم. راستی یه دلیلشم این بود که خنکی کولر تا ته کلاس نمی‌رفت.
خوب فقط مجازیم به تغییراتی که منجر به دستکاری بنا نشه فکر کنیم، اتفاقا ما مشکل نور داریم تو کلاس، این مشکل، وقتی داریم از تخته هوشمند استفاده میکنیم بیشتر نمود داره، چون اگه لامپ‌ها رو خاموش نکنیم و پرده‌ها کامل کنار باشن شدت کیفیت وضوح تصویر افت میکنه. یا مثلا همیشه تو تمام کلاسایی که من بودم وقتی میخواهیم از نور بیرون استفاده کنیم بچه‌هایی هستند که به خاطر جای نشستنشون قسمتی از تخته رو که نور روش افتاده نمی‌بینن، حتی نور لامپ هم به قسمتی از تخته میخوره. من بعید میدونم تو مدرسه‌های ما موقع نصب لامپ کسی به بازتاب نورش فکر کنه. نکته دیگه اینکه برای خودم هم پیش اومده که وقتی تو سالنی هستم[1]، نور بعضی لامپ‌‌های روی سقفش آزارم میده یعنی با اینکه روی سقفه ولی چون فضا بزرگه تو حالت نیمه تاریک قشنگ توی چشمه، آیا این نقد به ساخت فضاهای آموزشی وارد نیست که به جزئیات اهمیت نمیدن.
در حال حاضر بله ولی میتونیم به اطراف در، توی راهرو هم فکر کنیم اتفاقا ما سه تا کلاس ریاضی داریم که یکیش کنار کلاس منه، کلاس من دیواری توی راهرو نداره ولی میشه رو دیوار کلاس کناری توی راهرو کار کرد.
به عنوان امکانات بهدرها و سقف و کف هم میشه فکر کرد.
در مورد مدیریت خیالتون راحت، مجوزش رو گرفتم پس آزادانه ایده بدید، مشکلی نیست. البته به محدودیت‌های دیگه هم فکر کنید، مثل . . . . . ؟
نکته دیگه فضاست. باید به برآورد بشه که به این شکل پاسخگوی چه تعداد در چه ابعاد کلاسی هست؟
اینجا بحث وظیفه نیست، مدارس اینقدر هزینه دارند و در مقابل انقدر نیاز و کمبود (بویژه مدارس دولتی) که نمیشه خیلی از مدیر توقع داشت که بر اساس تشخیص من معلم پول خرج کنه.
مثلا سالن آمفی تئاتر دانشکده فیزیک دانشگاه تهران رو خیلی یادم میاد ↩︎
اگه میخواید حتما هر کسی کمد جداگانه با قفل داشته باشه میشه از فضای بین کلاسا توی راهرو هم استفاده کرد.
ما یه کتابخونه داشتیم که پایینش هم کمد داشت و برای یه کلاس کافی بود.
اگه خیالمون راحت باشه که کس دیگه ای این وسایلو برنمیداره میشه کمد یا کتابخونه مشترک باشه، یا زیر میزشون یا کنار پنجره وسایل بذارن.
اونایی که روی یال U مینشستن گردنشون رو باید خیلی می چرخوندن ولی این مهم نیست چون ما تونسته بودیم کنار بیایم مشکل اصلی هم شکل نبودن کلاس با کلاسای دیگه بود و البته ناظم و مدیر محافظه کار.
یه کلاس شاد و زیبا تاثیر زیادی در یادگیری داره
می تونین خیلی ساده و با کمی مقوا و البته خلاقیت کلاس درس رو تزئین و زیبا کنین.
یا اگه فضای بزرگی دارین و توانشو ، می تونین بخشی از یکی دیوار ها رو رنگ تخته سیاه بزنین و هر کدوم از بچه ها که سریع تر یه مبحث جدید رو یاد گرفت به عنوان جایزه یه یادگاری روی دیوار با گچ بنویسه(نوشته،نقاشی یا…) و تا آخر مقطع تحصیلی باقی بمونه.
البته اگه آموزش خود درس هم همراه بازی باشه خیلی در یادگیری تاثیر داره.
ولی من با یک کلاس خیلی رنگی رنگی و شلوغ موافق نیستم چون حواس دانش آموز از درس پرت و مشغول فضای اطراف میشه بالاخره یه فرقی باید بین مدرسه و مهد کودک باشه
شاید از بین مهارت های مطرح شده، یکی رو انتخاب میکردم و میگفتم میخوام الان دکور کلاسم منجر به بهبود دانش‌آموزا در این مهارت در حین یادگیری ریاضی بشه. این احتمالا میشه همون سوالی که پیشتر تو همین چالش مطرح شد:
البته با توجه به صورت سوال چالش، الان هدف از تغییر دکور اینه:
به نظرم میاد اثر بزرگ میشه میزان علاقه مندی بچه ها به ریاضی. سه تا تغییر کوچیک به ذهنم میرسه:
میشه روی زندگی بعضی از ریاضیدان‌های الهامبخش دنیا کار کنیم، مثلا مریم میرزاخانی و بعضی المان‌های مرتبط رو بذاریم تا بچه ها از زندگی ریاضی-پیشه شناخت بهتری کسب کنن جذابه.
در دسترس گذاشتن بعضی ابزارها برای بازیهای ریاضی، سر کلاس. مثل این بازیهای توپولوژی و گره باز کردن (که یه جور حس دزد و پلیس هم میده).
از خود بچه ها بخواین دکور مناسبی برای کلاس پیشنهاد بدن و حتی در اجراش تا جایی که توان دارن همراه شن. یعنی دقیقا بچه ها رو درگیر یه چالش جمعی کنین که میتونه تو همین تعطیلات رخ بده.
با این خیلی موافقم تازه هم افتادم تو خطش. مثلا آخرین روز سال تحصیلی رو با کمک ماریا و سه تا از دوستاش یه روز بازی فکری گذاشتیم برای بچه‌ها، میزای کتابخونه رو بردیم نمازخونه، کلی استقبال شد. متاسفانه اخیرا عکساشو با گوشیم از دست دادم.
یه بازی پازل مانندم امسال از دوست و همکارم هدیه گرفتم سریع فکر کردم ببرمش تو کلاس: موقع آزمون‌های میان ترم هر بچه‌ای زود تموم می‌کرد میدادم بهش بی سر و صدا جورش کنه. 6 قطعه آسون به سخت داشت به دلیل استقبال زیاد گاه و بی‌گاه می‌سپردم دستشون زنگ تفریح درست کنن فقط دوتاش آخر سال بهم برگشت.
خلاصه به فکر افتادم بازی فکرایی رو که میتونم جور کنم ببرم تو کلاس به مناسبتای مختلف استفاده کنم. شاید بتونم از آدما بخوام بازیاشون رو اهدا کنن یا خود بچه‌ها اگه تو خونه دارن بیارن مدرسه امانت. بچه‌ها تو این جور مواقع خوب همکاری می‌کنن.
آره میشه اتفاقا خیلی تو این کارها پایه ان مثلا آخرین روزای سال شمسی که عده زیادی نیومده بودن بورد کلاس رو میخواستیم مرتب کنیم که بین 6 تا کلاس تقسیم شه، کمک کردن و قبلشم تو نظافت کلاس و گرفتن تار عنکبوتا
ولی چون خارج از فضای کلاس و درس کم میتونستیم وقت بذاریم کار اساسی صورت نمیگرفت. باید از تعطیلات استفاده کنیم. مثلا تو شهریور اگه بشه خیلی عالیه.
مرسی اینم یادمون بمونه برای طراحی تصاویر دیوارها یا جاهای دیگه کلاس.
ببخشيد پست ها رو زياد بود نخوندم پادپرسي ها تركوندن
ولي شخصا اگر جاي بچه هات بودم: كلاسي رو دوست دارم كه صندلي هاش نرم باشه يه ميز و صندلي به اندازه كافي جادار و پهن داشته باشم براي خودم
ديوار كلاس حتما رنگي باشه رنگ هاي شاد كه در آدم هيجان و شور و شعف ايجاد كنه نه اينكه چشامو خسته كنه با تابلوهاي نقاشي جذاب و خاص كه آدم رو به فكر وادار كنه
حتما كمد و قفسه داشته باشم به اندازه كافي جادار و امن كه بتونم كتابام و لوازم تحريراي خوشگل مو بذارم اونجا و قفلش كنم
كلاس بايد جايي براي رو زمين نشستن هم داشته باشه
بتونم از كامپيوتر و اينترنت در كلاس البته در زمان تعيين شده و با هدف مشخص و برنامه ريزي شده استفاده كنم
مي خوام معلمم رو به اسم كوچيك صدا بزنم
ميخوام معلمم كه خانم هستش لباساي خوشگل بپوشه و نمي خوام روسري سرش باشه و …
تاحدامكان معلمم به همه ياد بده كه هميشه لبخند بزنيم تا ياد بگيريم به مسائل و مشكلات به چشم يه فرصت نگاه كنيم پس به استقبالش بريم و بهش خوش آمد بگيم: مثلا جمله اي براش داشته باشيم يا شعري …
حتما تو كلاسمون كتابخانه داشته باشيم كه فرهنگ لغت هاي مهم فارسي و چند زبان ديگه توش باشه
حتما کتابخانه کلاسمون جا داشته باشه که بعضی کتابامون رو به طور دوره ای ببریم مدرسه و بذاریم تو کتابخونه تا بچه های کلاس بتونن ازش استفاده کنن
يه تخت تو كلاس داشته باشيم كه اگه كسي نياز داشت كمي دراز بكشه البته اگه صندلي ها تخت شو باشه بهتره چون بعد از مدتي نشستن بايد دراز كشيد تا خون به مغز برسه
خوب راستش من آدم ایده پردازی نیستم ولی میتونم مشاهده خودم از دوتا عکس رو بگم شاید کمک کنه:
عکس اول ظاهرا کلاسی از ایران هست که به شکل معمول تجربه حضور در اون رو اکثرا داشتیم. درسته؟
کلاس اول به وضوح فضای با نورپردازی بدی داره، این رو میشه از تفاوت نور ورودی در اثر در یا پنجره با بقیه کلاس دید. این مشکل تقریبا هر چینشی رو بی‌اثر میکنه. فضای کدر آدمها رو افسرده میکنه، فرقی نمیکنه شما چقدر امکانات در اون قرار بدین.
ظاهرا دیوارهای کناری هیچ اهمیتی نداشتن که در عکس نیومدن، یعنی فقط جهت جلو به سمت معلم (احتمالا) و جهت عقب برای بورد اهمیت نسبی داشتن. دیوار کنار بوردها هم کاملا پر شده، بعیده کسی به بورد در این حالت توجهی کنه.
ناهمسانی عجیبی بین یکی از نمیکتها که صندلی داره و بقیه وجود داره. این به شکلی نشون میده، ساختار برای مسئولین اهمیتی نداره.
سئوال اینه که کلاس اول میخواد بهبود پیدا کنه یا کلاس به شکل دیگه ای هست؟
بله متاسفانه به دلیل کمبود میز و نیمکته. البته این صندلی‌های تکی که با بقیه کلاس جور نیست گاهی هم کمک کننده بودن ولی بهرحال ظاهر و اندازه میز و نیمکتا یکی از مشکلات کلاسه. در مورد رنگ و نور هم با شما موافقم.
تصویر اول یه کلاس واقعی و موجوده که من توش درس میدم. هدف من اینه که این کلاس به شکل مناسبی برای سال جدید قبل از شروع یا به مرور در طول سال بهبود پیدا کنه.
تا حدی با این حرف مخالفم چون فضا به مرور عادی میشه و اگر رنگ زیاد داخلش باشه اثر نا خود آگاه داره توی روحیه شون و دریافتشون از محیط.
این خیلی خوبه توی دانشکده علوم پایه دانشگاه علم و صنعت توی راهرو ها به جای مقالات عکس دانشمندا رو نصبب کردن، من معمولن مقالات رو نمی خونم ولی یا بار وقت گذاشتم و همه رو خوندم بعد از اون هم همیشه از کنارشون که رد میشم به صورت نکات کلیدی بهش نگاه میکنم و خیلی بهم شوق میده.
این کار معجزه می کنه یه معلم در مدرسه ما بود که کلی ایده برای بازی های ریاضی داشتن مثلن اثبات برابر بودن زوایای متقاطع و… دانش آموزای ایشون خیلی انگیزه بیشتری داشتن البته ایشون توی مقطع راهنمایی درس می دادن و ما در اون زمان دبیرستان بودیم.
این تجمیع منابع در یک نقطه که حس دست یافتنی نبودن داره خیلی آزار دهنده است شاید اگر جاش عوض بشه و از پشت میز معلم بره کنار بهتر باشه (شاید ته کلاس) و یه چیزای باحالی بیاد روی میز معلم مثل یه تعداد شکلات که برای هر کدوم از بچه ها که بحال بود پرتاب بشه، پرت کردن قشنگ نیست ولی یه حس خودمونی هم میده.
رنگ میز و نیمکتا آدما یاد زندانای دوره شوروی میندازه یه حس داغونه عجیبی داره یه رنگ لعاب متفاوت شاید خیلی خودمونی ترش کنه.
آخه پرده قهوه این جلوی منابع نوری که میتونه کلاس رو دلباز کنه؟؟؟ قهوه ای؟؟؟ تازه جلوی کانال کولر رو هم گرفته.
چون مدرسه دخترونست میتونیم از تصاویر کتاب زنان در علم انتشارات فاطمی که خانم ماندانا فرهادیان ترجمش کردن به صورت پوستر استفاده کنیم، تو ویرایش جدیدش از مریم میرزاخانی هم آوردن.
الان دیدم: سایت نویسنده و تصویرگر کتاب، راشل اینگنوتوفسکی، پوسترها و پازل‌های کتابم داره، چقدر جالبه که از یک کتاب پازل درست شده، چقدر موثره! ما هم میتونم به پازل بیشتر فکر کنیم برای طرحامون در کلاس.
به‌به چقدر ایده وقت ایده درو کردن رسیده! یک ضرب المثل پادپُرسی میگه: «اگر ایده نداری برای چالش، واستا وسط کار بیا ببین از بقیه ایده‌ها چی میاد به ذهنت»
من برای ایده اولیه با کمترین خرج ممکن، پیشنهادها رو از همه ور میدارم که عدالت رعایت بشه
میز و نمیکتها رو همسان کنید واقعا حس بی‌توجهی در چنیش کلاس کاملا مشهوده:
برگرفته از پیشنهاد لاله،
سعی کنید توان تحرک در چینش کلاس ایجاد کنید، نمیدونم لزوما با متحرک بودن میز و نیمکتها یا استفاده از صندلی برای توان تغییر جا به شکل حداقلی.
بوردها رو از ته کلاس بردارین چون هیچ نکته مثبتی در وجودش نیست! اگر بتونین در دیوارهای کناری برای بوردها جا پیدا کنین، اون موقع یکی از ابزارها قوی رو فعال کردین. از این ابزار خیلی میتونین استفاده کنین:
نظرخواهی و پیشنهاد
نوشته‌های جذاب مربوط به درس مثلا دانش‌آموزی داستان ریاضی بنویسه یا مسئله ریاضی طرح کنه و اونجا بزاره.
و خیلی از کارها که میتونه حتی به شکل این سئوال از طرف شما برای کلاس مطرح بشه: «دوس دارین با بورد چکار کنیم؟»
عکسی که از پنجره‌ها آوردین کمی داستان نورپردازی رو بغرنج میکنه. البته
این توضیح نشون میده که حلش به این سادگی نیست. به نظرم خیلی ساده از روشی برای تدریس استفاده کنین که کیفیت روشنایی کلاس رو حفظ کنه مثلا تخته یا وایت بورد احتمالا این مشکل رو نداشته باشین. اصراری برای استفاده از این روش برای تدریس هست؟ (من تا حالا با تخته هوشمند سروکار نداشتم راستش. کمی عجیبه که توی دانشگاهها کمتر از مدارس رایجه!)
از عکسها آخری که گذاشتین، معلومه که فضا بسیار محدوده و مثلا به راحتی جا برای کمد و میز معلم نیست. پیشنهاد میکنم مینیمال باشین: فقط ابزار بسیار ضروری رو در کلاس نگه دارین و برای باز شدن فضا، از وسایل تا حد امکان کم کنین.
یک سئوال که شاید کمی عجیب باشه: نیمکتها رو نمیشه از وسط نصف کرد؟
خوب توی کمد پر از حجم‌های هندسی مقوایی دست سازه که اغلب کار خود بچه‌هاست، گاهی اینا روی میز چیده میشدن و گاهی و فقط گاهی هم اگه یه کسی یا گروهی لازمش داشت و دسترسی سخت بود یکی از این حجما رو براش پرت میکردم، و باید میتونست بگیره.
خوب صندلی تکی های دسته دار داریم تو مدرسه میشه جایگزین کرد. ولی فضای نوشتن و قرار دادن وسیله‌هاش کمتره مگه اینکه با قفسه و کمد جبرانش کنیم.
در هفته با 6 کلاس کار داشتم و هر نصف بورد برای یک کلاس بود، که کارهای خودشون رو نصب کنن روش. اگه بخوایم بوردها رو کم کنیم میتونیم مثلا با زمان بندی بورد رو بین کلاسا تقسیم کنیم.
خوب ما نمیتونیم کتاب درسی پر از تمرین ( که بد هم نیستن) رو کنار بذاریم و لازمه تمریناش حل بشه. فایل پی دی اف کتاب به راحتی با نرم افزار بورد هوشمند باز میکنیم که ابزارهای نوشتن و پاک کردن و خط و محور و شکل کشیدن(دو بعدی و سه بعدی) و شطرنجی کردن و زوم کردن و بالا و پایین بردن و ورق زدن و . . . روش داره، میتونیم از ماشین حساب بورد استفاده کنیم یا لازم باشه کلیپی باهاش ببینیم، گاهی موقع کارگروهی موسیقی سبک بی کلام برای بچه‌ها میذاشتم، میتونیم باهاش نمودار رسم کنیم. کلی کارمون رو آسون میکنه، بچه‌ها هم دوست دارن باهاش کار کنن.
میشه به بچه هامون همونطور که یاد میدیم حریم خونوادگی رو داشته باشند و جمع گروهی و مشورت داشته باشند ،میتونیم تو کلاس هم گروه های پنج نفری رو تشکیل داد و از همونجا ازشون خواست که هر گروه برای خودش یه رنگ انتخاب کنه و مسیز و صندلی ها رنگ بشه.از طرفی هم میشه میز یه رنگ باشه و هر نفر هر رنگی دوستداره صندلیشو رنگ کنه.میتونیم کمد های شخصی رو داشته باشند که وسایل شخصی رو به همراه داشته باشند و از یکبار مصرف سرباز بزنیم قضیه همون محیط زیست …
میتونیم یه کمد هم بزاریم برای بالشت و یا بازی های کودکانه که اگر خسته شدن از اون کمد کمک بگیرن.
میتونیم بیشتر کارهای عملی رو و دیدن خیلی از چیزای طبیعی رو با برد به طبیعت حل کنیم و یاد بدیم که تو کلاس لازم نباشه خیلی پوستر بزنیم و عکس بچسبونیم.
پس آزادانه ایده بدید، مشکلی نیست. البته به محدودیت‌های دیگه هم فکر کنید، مثل . . . . . ؟
من این رو میپسندم. برای کشف اثر بزرگ، اول باید بدونیم تو چه راستایی.
كلاسي رو دوست دارم كه صندلي هاش نرم باشه يه ميز و صندلي به اندازه كافي جادار و پهن داشته باشم براي خودم
…