سری به سایت درگاه ملی آمار، وزارت نیرو یا وزارت‌خانه‌های دیگر بزنید. شرط می‌بندم اگر سه ماه وقت بگذارم سایت بهتری طراحی میکنم . رانت و پارتی بازی و همه اینها یک طرف اما گاهی شک میکنم به این که آیا واقعا ما طراح وب در ایران نداریم؟
قبلا هم موضوعی درباره ایرادهای زیبایی‌شناختی سایت پربازدید دیجی‌کالا ساخته شده که پیشنهاد میکنم به آن هم نگاهی بیندازید:
با شما هم‌دل‌ام، البته انگار اوضاع داره بهتر میشه. از این دو وبسایت هم از لحاظ تجربۀ کاربری وزارت نیرو به‌نظر بهتر از مرکز آمار بود، گر چه با معیار خیلی فاصله داره. الآن شرکت‌های خصوصی میدونن که باید متخصص رابط کاربری/تجربۀ کاربری داشته‌باشن، امّا دولت نه، خیلی از سایتهای دولتی توسط فاوای همون سازمان طراحی و اجرا میشه؛ البته این مشکل برای خیلی جاهای دیگه هم وجود داره. دولت آمریکا با ساخت یک نظام طراحی تونسته بخش مهمی از مشکلات رو حل کنه، وزارت انرژی‌شون رو با وزارت خودمون مقایسه کنید.
البته صرف ابتدایی بودن [معادل سادگی] مهم نیست، وبسایت Airbnb رو ببینید طراحی بسیار ساده و مینی‌مالیستی داره امّا همۀ معیارهای طراحی توش رعایت شده، من مرتباً از مقالات بخش طراحی‌شون استفاده میکنم، اون‌ها خودشون یک زبان طراحی برای کارشون دارن امّا اینها در ایران معیار نیست، به‌نظر اکثر شرکت‌ها HTML و CSS کاری نداره، همه می‌تونن طراحی کنن، در صورتی که اینکار کلی تمرین و تجربه لازم داره.
«موسسین ایر بی اند بی، برخلاف تمام داستانهایی که ما از سیلیکون ولی شنیدیم دو تا خوره برنامه نویسی و گیک های تکنولوژی نبودند. دو دانشجوی هنر بودند که قصد داشتند نقاش شوند.»
فکر میکنم چیزی که سایتهای کسب و کارهای خصوصی مثل دیجی‌کالا رو از سایت های دولتی متفاوت میکنه؛ حضور یه نفر هست که به نیاز کاربر دقت کنه (یا طراح تجربه‌ی کاربری). در کسب و کارها معمولا چنین نقشی وجود داره و دیزاین کار به شخصی با روحیات دیزاین سپرده میشه ولی در بسترهای دولتی کل کار به دست کدزن‌ها سپرده میشه. و هنوز طراح ها چندان جایی در قراردادهای دولتی ندارن.
تجربه
من عید امسال قرار شد که برای یکی از هتل رستوران های اصفهان که مدیریت دولتی داشت یک اپ طراحی کنم . خیلی ذوق داشتم و دلم میخواست که این کار به بهترین شکل و با بهترین کیفیت انجام بشه چون یه جورایی یه رزومه خوب برای من میشد .
یه طرح اولیه رو پیاده کردم و تمام تلاشم رو کردم که ,UX کار مناسب باشه . منتها رو یه کاغذ باطله به من یه طراح دادن و گفتن که شما باید طبق این اپ رو طراحی کنی مدیر آیتی ما این طراح رو مناسب میدونه برای اپ . من اول خیلی مخالفت کردم منتها گفتن اگر شما نتونی اینو پیاده کنی میدیم به یکی دیگه !!! عکس طرح رو قرار دادم و کسایی که صاحب نظر هستن میدونن که چقدر ایراد داره از نظر تجربه کاربری .
در نتیجه میشه یه بخشی از این ماجرا رو گزاشت به حساب افرادی که تو اکثر سازمان ها هستن به عنوان مدیر بخش آیتی اون سازمان و واقعا هیچ سواد تو زمینه برنامه نویسی و طراحی ندارن منتها تو دستور دادن و نظرای مسخره دادن ید طولایی دارن و در نهایت هیچ کاری غیر از برون سپاری پروژه ها و تحویل اون به اسم خودشون ازشون ساخته نیست !
اگر برنامه نویسی و طراحی سامانه ها به بخش خصوصی واگذار بشه به نظرم خیلی اوضاع بهتر خواهد بود .
نمیتونم کلی راجع به همه سایتای دولتی نظر بدم. چون بررسی همشون سخت هست. سایت وزارت نیرو از Kentico CMS و درگاه ملی از DNN استفاده میکنن (حتی skype هم برای فروم خودش از cms اول استفاده میکنه). دوتا سی ام اس از دوتا شرکت معتبر که قبلا جواب پس دادن. تو سایتای دولتی امنیت مهمترین مسئله هست. یه برنامه نویس به تنهایی خیلی سخت با صرف زمان خیلی زیاد میتونه تمام ویژگی مثبت چنین cms هایی رو پیاده کنه. بنابراین پشت ظاهر معمولی(که شاید چون ویژگی های طراحی ها خیلی پرداخته نشده) این سایت غول به نسبت بزرگی خفته به اصطلاح.
مهمترین نکته ای که تو طراحی سایتای دولتی باید درنظر بگیریم این هست که تو این سایت ها زیبای درجه چندم اهمیت هست و رفتارشون مثل استارتاپها نیست که با آزمایش و خطا بتونن جلو برن. و بنابراین مقایسه ش با سایتی مثل دیجی کالا یا سایتهایی که بنیاد شرکت هاشون IT هست مقایسه درستی نیست.
بله، اگه بخوایم ایراد بگیریم به این سایتها شاید کوچکترین ایرادشون اینه که به جای آیکون از عکسهای گوگل شده(!) استفاده شده و در این مورد شاید بتونیم ایراد بگیریم. امادو مورد رو فراموش نکنیم
۱) من به عنوان مشتری یک خدمت وقتی وارد سایت وزارت نیرو که میشم چقد ممکنه زیباییش برام مهم باشه(پس طراح ترجیح میده حداقل وقت رو بذاره برای اینکار)
۲) پشت داستان چه چیزی نهفته ست.
من به عنوان کسی که سال ۹۲ در طراحی پرتال سازمان ورزش و جوانان زنجان نقش داشته و اتوماسیون مدیریت سمن(NGO)های همین سازمان رو طراحی و اجرا کرده (و الان از کاری که اون موقع اجرا کردم و میدونم چقدر علی رغم ظاهر جذابش مشکل داره و پشیمون که چرا از این سی ام اس هایی که جواب پس دادن استفاده نکردم) نظر شخصیم رو راجع به این سوال گفتم.
به عنوان یک کاربر عادی اصلا برای من مهم نیست که پشت فلان وبسایت چه چیزی نهفته است. امنیتش هم اصلا برایم مهم نیست. اینها مسائلی هست که باید برای وزارت‌خانه یا سازمان دولتی مورد نظر مهم باشد. اولین چیزی که من به عنوان یک کاربر عادی میبینم رابط گرافیکی سایت هست.
برای مثال همین سایت وزارت نیرو ایرادهای اساسی دارد که اتفاقا مهم هستند. کافی است به کیفیت تصاویر استفاده شده در صفحه اول سایت دقت کنید. یا به اطلاعات ناقصی که در سایت قرار داده شده که به سختی چیزی از آن قابل استخراج است.
سیستم سایت های دولتی و حکومتی مساله کمی فرق میکنه و باید حالت رسمی داشته باشن.
و دلیل اینکه سایت های ایرانی ضعیف هستند اینه که این سایت ها اصولاً هیچوقت آپدیت نشدند ! بعنوان مثال شما سایت ارتش رو ملاحظه کنید،طراحیش برای ۱۷ سال پیش هست ! خب به زمان خودش یعنی سالهای ۸۰-۸۱ میشه گفت سایت خوب و استانداردی بوده اما امروز و با معیار های امروزی خیلی داغون و پیش پا افتاده افتاده هست،به یک دانش آموز سوم دبیرستانی سپرده بشه شاید خیلی بهتر از این طراحی کنه.
الباقی سایت های دولتی هم همین هستند و طراحی و برنامه نویسیشون مال امروز نیست و حداقل برای ۱۵ سال پیش هست.
چون عموما زیاد به این مسایل اهمیتی نمیدن و فقط برای خالی نبودن عریضه خواستن یه وبسایتی داشته باشن.
و پروژه های اینها هم بصورت پیمانکاری انجام میشه
یعنی یک بودجه ای در نظر میگیرند،هر پیمانکاری که پایین ترین قیمت رو بده کار رو میتونه بگیره
و بودجه رو تحویل میگیره.
اونم حسابی از سروته قضیه میزنه و یه چیزی سمبل میکنه و تحویل اون سازمان میده اونا ام از جیب خودشون که خرج نکردن که دلشون بسوزه، دولتی بوده،تایید میکنن و تموم میشه میره پی کارش تا ۱۰-۲۰ سال دیگه که یادشون بیوفته یه سایتی دارن و باید بروز رسانی بشه.
برای سایت دانشگاهمون، یک طرح پیشنهادی دادم، و خوششون اومد و احتمال میدم از اون طرح پیشنویس و ابتدایی من امروز توی سایت استفاده کردند ولی همکاری با من رو نپذیرفتند.
جالبتر اینجاست برام که لوگویی که خیلی سردستی با یک نرم افزار اتوماتیک از لوگوی دانشگاه در ویکیپدیا گذاشتم برای صفحه اول سایت استفاده کردند.
امروز وقتی سایت دانشگاهمون رو میبینم دچار خنده و گریه همزمان میشم.
جالب اینجاست که اکثر سایتهای دولتی شبیه هم هستند و طراحیشان شبیه طراحی ۲۰ سال پیش است و تغییری نکرده. سازمانهای دولتی هرگاه ترس از تغییر رو کنار بگذارند و به طراحها اعتماد کنند و بدانند که خیرخواهشان هستند برای تغییر درست همکاری میکنند.
دوم، باید به نیاز کاربر توجه کرد. در سایتهای دولتی بیشتر لینکها و عکسها فقط برای پر کردن فضای خالی است که این خلاف طراحی صحیح است که میگوید باید به فضاهای خالی احترام گذاشت. فضاهای خالی کاربر رو به مطلب مورد نیاز هدایت میکنند.
فرض کنید این رعایت شود و استفاده درست کاربران از سایتهای دولتی هرروز چند برابر قبل شود. چقدر در هزینه ها صرفه جویی میشود.
. رانت و پارتی بازی و همه اینها یک طرف اما گاهی شک میکنم به این که آیا واقعا ما طراح وب در ایران نداریم؟
مخصوصا نسبت به صفحه‌ی مشابه از گوگل.
