تا حالا سعی کردین جلسه طوفان فکری رو با بیش از ۱۰ یا ۱۵ نفر برگزار کنین؟ یا تلاش کردین طوفان فکری برای دو یا چند معضل مرتبط برگزار کنین؟ از چنین تلاش‌هایی به ندرت نتیجه خوبی به دست بیاد! این جلسات به سرعت از کنترل خارج میشه، به آشوب کشیده میشه و بدون نتیجه به پایان می‌رسه! از همه مهمتر، در این جلسات چند نفر غالب جلسه رو در دست می‌گیرن در حالیکه بقیه فقط سکوت می‌کنن تا جلسه تموم بشه.
وقتی که جلسات تولید ایده تعداد زیادی معضل مرتبط و یا تعداد زیادی شرکت کننده داره، طوفان ذهنی ساده اغلب کافی نیست. جلسات کمتر از حد انتظار خلاقانه میشه، افراد جلسه رو کمتر جدی می‌گیرن، و اشتیاقی به حضور در فرآیند ندارن!
وقتی می‌خواین به یه هماهنگی جمعی برسین، این مسائل بسیار خطرناک هستن. البته با روش کمی متفاوت برای برگزاری جلسه، هنوز می‌تونین از طوفان ذهنی استفاده کنین؛ روشی به اسم روش چارِت[1].
روش چارت: طوفان فکری برای ایده‌های چندگانه در چند گروه
در این شکل از طوفان ذهنی، افراد به گروههای کوچک تقسیم می‌شن، هر گروه روی تمام ایده‌ها طوفان فکری رو به تناوب برگزار می‌کنن تا جایی که همه فرصت داشته باشن به طور کامل در همه ایده‌ها مشارکت کنن.
اسم این روش از کلمه فرانسوی برای واگن میاد؛ دانشجوهای معماری در اوایل ۱۸۰۰ از چهارچرخ (Carts) برای بردن نقاشی‌هاشون از یه نقطه به نقطه دیگه استفاده می‌کردن، این کار رو اون قدر تکرار می‌کردن تا در نهایت به طرح نهایی دست پیدا کنن. به شکلی مشابه، وقتی از روش چارِت استفاده می‌کنین، ایده‌های تولید شده از یک گروه رو می‌گیرین و به گروه دیگه منتقل می‌کنین تا براساس اون‌ها ایده بیشتری تولید کنن، بهبودشون بدن و در نهایت به شکلی مطلوب در بیارن.
روش چارت بهتون اجازه میده که بیشترین میزان ایده رو تولید کنین، بدون اینکه کیفیت یا موثر بودن طوفان فکری رو از دست بدین. روش چارت چه امتیازاتی نسبت به طوفان فکری داره؟
- اجازه میده از زمان موثرتر استفاده کنین؛ چون به طور همزمان معضلات زیادی می‌تونه موردبحث قرار بگیره.
- افراد ایده‌پرداز حضور موثرتری دارن، چون می‌تونن ایده خودشون رو در مورد هر معضل بیان کنن.
- انتخاب‌های باکیفیت بهتر تشویق می‌شن، چون در هر دور از بحث ایده‌های با بیشترین استقبال، تر و تمیز می‌شن و مورد توجه قرار می‌گیرن.
- بحث‌های مخرب راحت‌تر حذف می‌شن، چون افراد جدید در هر دور از بحث روی ایده صحبت می‌کنن!
چطور روش چارِت رو در سازمانمون استفاده کنیم؟
اجرای روش چارت خیلی ساده‌ست. بسته به وضعیتی که دارین، ممکنه بخواین که بحث‌های گروهی متفاوت رو در یک روز انجام بدین و یا اون‌ها رو به صورت یک سری جلسات در روزهای متفاوت یا هفته‌های پشت سر هم، در قالب جلسات هفتگی، انجام بدین. سیستمی که انتخاب می‌کنین به سایز پروژه و طرحی که برای پروژه دارین، بستگی داره.
-
روی معضل‌هایی که قراره مورد بحث قرار بگیره، توافق کنین.
-
گروه بزرگی که در اختیار دارین رو به گروههای کوچکتر تقسیم کنین تا اندازه گروه برای طوفان فکری مناسب باشه.
مثل خیلی از ساختارهای گروهی، گروهی با ۷ شرکت کننده به علاوه یادداشت‌بردار، ایده‌آله. باز هم بسته به وضعیتی که در اون قرار دارین، اندازه گروه می‌تونه تغییر کنه. وقتی گروه‌ها رو طراحی می‌کنین، این مطالب رو در نظر داشته باشین:
- اگر ددلاین مشخصی دارین، مطمئن بشین که تعداد گروه‌ها و تعداد تکرارها در این ددلاین قابل انجامه.
- به گروههای با جنبه‌های مخلوط فکر کنین. گروههای با مخلوطی از مهارت‌ها، پیش‌زمینه و تجربیات متفاوت، موثرتر از گروهی یکنواخت با مهارت یکسانه.
- مطمئن بشین که تعداد گروه‌ها بیشتر یا مساوی هست با تعداد معضل‌هایی هست که قراره مورد بحث قرار بگیره.
-
به هر گروه یک مسئله بدین. اگر تعداد گروه‌ها بیشتر از مسئله‌هاست، بعضی مسئله‌ها رو به بیش از یک گروه بدین!
-
برای هر گروه یک یادداشت‌بردار انتخاب کنین. می‌تونین از این فرد بخواین که به تسهیل بحث گروهی هم کمک کنه.
-
هر گروه روی یک مسئله، طوفان ذهنی انجام میده.
- مثل طوفان ذهنی معمولی، همه ایده‌ها رو یادداشت کنین، از تمام قواعد طوفان ذهنی معمولی استفاده کنین.
- برای بحث، محدودیت زمانی تعیین کنین. این محدودیت کاملا بستگی به زمان‌بندی کلی شما داره و همینطور به پیچیدگی معضل‌هایی که در دست دارین. زمانی متعادل انتخاب کنین که نه اونقدر کوتاه باشه که جزییات به اندازه کافی پوشش داده نشه، و نه اونقدر طولانی که تمرکز گروه از بین بره.
-
وقتی زمان بحث گروه تموم شد، یادداشت‌بردار رو به گروه دیگه‌ای منتقل کنین.
- یادداشت‌بردار وضعیت معضل و لیست طوفان ذهنی، که از گروه یا گروههای قبلی یادداشت کرده، رو با گروه جدید مطرح می‌کنه.
- طوفان ذهنی دوباره شروع میشه، در این مرحله هر گروه روی معضل تازه‌ای بحث می‌کنن. گروه جدید می‌تونن ایده‌های قبلی رو بهبود بدن یا ایده جدید تولید کنن.
- این کار رو تکرار کنین تا هر گروه، هر مسئله رو یک بار مورد بحث قرار داده باشه.
-
در جلسه نهایی گروه، به گروه زمان بدین تا ایده‌ها رو جمع و جور کنن و ایده‌های کلیدی رو انتخاب کنن. اگر چند گروه روی یک معضل کار می‌کنن، اجازه بدین تا با هم روی این قسمت کار کنن.
-
وقتی مرحله نهایی تموم شد، تمام گروه رو یک‌جا جمع کنین، و لیست رو از یادداشت‌بردارها جمع کنین. حالا وقت اون رسیده که با کمک گروه جمع‌بندی نهایی برای روش‌ها و مسائل انجام بشه. تکنیک‌هایی مثل رای‌گیری چندمرحله‌ای[2] و شمارش بوردای تصحیح شده[3] می‌تونن بهتون کمک کنه.
وقتی که با چند معضل سروکار دارین و تعداد زیادی از افراد در جلسه شرکت می‌کنن، روش چارت یک فرآیند موثر و قابل اجرا برای طوفان ذهنی و کسب ایده‌هاست. این تکنیک روشی سیستماتیک و ساختارمند هست که به همه اجازه میده تا به شکل معنی‌داری در ایده‌پردازی شرکت کنن. وقتی با یک تصمیم‌گیری پیچیده و چندنفره سروکار دارین، روش چارت روشی بسیار مناسبی برای تعیین امکان‌های در دسترس و ایجاد طرح‌های قابل قبول و تیزبینانه برای شما فراهم می‌کنه.
فهرست منابعی برای یادگیری تفکر خلاق