وقتی دانش‌آموز بودم، همیشه از معلم‌هایم می‌شنیدم که می‌گفتند ایران یک کشور ثروتمند است اما سو مدیریت باعث شده که ما وضعیت خوبی نداشته باشیم. این تصویر تقریبا در تمام جامعه وجود دارد. حتی سیاستمدارها هم به این موضوع دامن می‌زنند. اما آیا این تصویر واقعی است؟
بهتر است نگاهی به اعداد بیاندازیم تا موضوع روشن‌تر شود:
بر اساس داده‌های بالا ایران در منطقه نزدیک‌ترین همسایگانش از الجزایر، اردن، تونس، مصر، مراکش، جیبوتی و یمن ثروتمند‌تر است. اما زمانی که می‌بینیم از عراق جنگ زده و لبنان فقیرتر هستیم تمام آن تصاویر زیبا در هم می‌شکند.
به نظر من تصویر اشتباهی که ما از منابع و سطح ثروت کشورمان داریم مهمترین عامل وجود تعارض‌ها بین ما و دولت‌هایمان است. فکر می‌کنم اولین قدم در اصلاح اقتصاد این است که مردم را از واقعیت‌های کشور آگاه کنیم. در این صورت است که می توانیم درست برنامه‌ریزی کنیم و پیش برویم.
پرسش
آیا فکر می‌کنید ایران یک کشور ثروتمند است؟
آیا فکر می‌کنید GDP per capita برای نمایش ثروت یک کشور کافی است؟
ایران از لحاظ ذخایر معدنی جزو چندین کشور اول دنیا هست.
احتمالا اگر از این ظرفیت درست استفاده بشه میتونه به توسعه کمک کنه. که البته چیزی که هویدا هست: سال ها هست که از مضرات اقتصاد نفتی می شنویم و باگوشت و پوست و استخون حس می کنیم.
آیا این شاخص مسائلی مثل : سرمایه های اجتماعی رو در نظر می گیره؟ وضعیت صنعت گردشگریمون چطوره؟ آیا کشور جذابی جهت کسب ثروت ازاین طریق هستیم؟
از لحاظ سرمایه اجتماعی که می دونم در حال فقیرتر شدنیم و افزایش سرمایه اجتماعی روی اقتصاد اثر داره بدون شک.
بستگی داره ثروت رو چی تعریف کنیم.
سیاستمدارا احتمالا فقط دارن به منابع خام که براشون ثروت آفرین وبودجه سازه نگاه می کنن. بی دردسر صاحب ثروت میشن خب!!! وگرنه تولید کننده های داخلی (حداقل توصنعت پوشاک که من درش درگیرم) که به سختی دارن روزگار میگذرونن (قاچاق و واردات).
خلاصه باید دید این GDP چیا درش لحاظ میشه. اما وقتی:
سرمایه اجتماعی کم میشه
تولید کننده کاردرست داخلی ناراضیه
آمار چک های برگشتی شرکت ما بالا رفته نسبت به قبل (به گفته دوستان قدیمی و با سابقه)
و به گفته مسئولین: فساد سیستمی وجودداره
و… من دلم به ثروتمند بودن این جامعه خوش نیست.
شاخص GDP نشان دهنده مجموع ارزش کالاها و خدماتی است که توسط مردم، صنایع، خدمات، کشاورزی و … تولید شده است. در ایران ۱۳ درصد کل GDP از کشاورزی و مقدار زیادی‌اش از نفت و گاز است. شاخص GDP per capita به نوعی نشان می‌دهد که هر فرد جامعه در سال چه میزان ارزش مالی داشته است. این شاخص همچنین نشان دهنده کیفیت زندگی افراد جامعه به لحاظ اقتصادی است.
آیا منظور شما برداشت بیشتر از معادن و منابع داخلی برای افزایش GDP است؟ این حرف شما یعنی مصرف آب بیشتر، استخراج آهن، مس و نفت بیشتر است. از طرفی افزایش تولید این محصولات قیمت جهانی آن‌ها را پایین می‌آورد (کشورهای رقیب را هم در نظر بگیرید) و از طرف دیگر باید به این هم فکر کنیم که منابع ما محدود است و روزی تمام می‌شود.
شاید لازم است به این نتیجه برسیم که توان و ظرفیت واقعی ما همین است وگرنه چرا باید از عراق جنگ‌زده فقیرتر باشیم؟ شاید به دلایل تاریخی خودمان را بزرگ می‌بینیم اما در واقعیت خیلی کوچک هستیم. در موضوع آیا ایرانی‌ها جزو باهوش‌ترین مردم جهان هستند؟ به دنبال این پرسش هستم که آیا ما واقعا جزو باهوش‌ترین مردمان جهان هستیم یا این که در توهم باهوش بودن به سر می‌بریم.
من حس می کنم از همین مقداری که برداشت می کنیم، بهره کافی رو نمی بریم و بازده مناسب رو برامون نداره. چون بودجه به صورت عاقلانه و کارشناسی شده و با توجه به اولویت های واقعی تقسیم نمیشه. مثالش: این اظهار نظر آقای زیبا کلام.
خب این ثروتی که شما دارید می گید بیشتر حاصل خام فروشی هست. به نظرم اینجا بیشتر با سوء مدیریت و هدر رفت منابع سر و کار داریم تا با “توان و ظرفیت واقعی”. مدیرانی که با عینک ایدئولوژی به قضایا نگاه می کنن و فاقد هوشمندی و آینده نگری هستن و مثلا اگر 100 واحد ثروت تو یک سال تولید میشه، نود تاش هدر میره و زباله میشه به جای اینکه ثروت به ثروت تبدیل بشه. خوشبختانه با مشکل کسری بودجه که جدیدا بیشتر هم نمود پیدا می کنه به مرور، کمی حواسمون بیشتر جمع خواهد شد که کجا ثروتمون رو خرج کنیم و کجاها رو کنار بذاریم.
در آخر اینکه: من هم با شما موافقم که لازم هست بشریت دست از حرص و آزش برداره و واقعبینانه تر زندگی کنه تا دیرتر منقرض شه اما: آیا جامعه و کشوری رو می شناسید که قدم هایی در این راه برداشته باشه که ما بخوایم این انتظار رو از یه کشور جهان سومی با هزار بدبختی و نرخ بالای بیکاری و … داشته باشیم؟
شاید اگر بتونین برامون یه مثال از کشوری که داره هوشمندانه منابعش رو استفاده می کنه و کمتر به جهان آسیب میرسونه و سطح رفاه درش بالاست بتونیم به این فکر کنیم تا در مسیر پیش رو جا پای اون بذاریم جای تکرار راهی که تا به حال بزرگان دنیا رفتن.
